Rododendrony

Różanecznik, azalia, rododendron (Rhododendron L.) - krzewy lub drobne drzewa zaliczane do tego samego rodzaju Rhododendron, jednak te, które mają zimozielone, skórzaste liście, nazywane są zwyczajowo rododendronami lub różanecznikami, natomiast te o miękkich, lekko owłosionych i najczęściej zrzucanych na zimę liściach nazywa się azaliami.

***

Kilkanaście km od Leżajska, w środku lasu znajduje się najmniejszy w Polsce rezerwat przyrody ‘Kołacznia’, jedyne w Polsce stanowisko dziko rosnącej azalii pontyjskiej (Rhododendron luteum).

Jak głosi legenda, azalia przedostała się w te strony przypadkowo wraz z paszą dla koni w okresie najazdów tatarskich w XVI-XVII w. z odległego o 1600 km Kaukazu. Miała zostać zasadzona na kurhanie - mogile usypanej zabitemu chanowi.

Poszczególne kwiaty azalii kwitną tylko w maju przez 7-8 dni, a cały okres kwitnienia trwa ok. 3 tygodni. Napar z kwiatów podobno miał być skuteczny do odpędzania czarów, jednak krzewy azalii były niszczone przez miejscową ludność, gdyż powodowały zatrucia wypasanych zwierząt.

*****

O azalii pontyjskiej polecam informacje na stronie kontakt24

Kwitną kasztany

Kwitną kasztany, a to oznacza, że nadszedł gorący okres dla maturzystów. Spośród znanych co najmniej 25 gatunków kasztanowca w Polsce występuje dość pospolicie kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum).

Piękne białe kwiaty ułożone w wiechowate kwiatostany w kształcie piramidy osiągają długość nawet do 30 cm. 
Płatki okrągławe, w środku z jasnożółtą, później pomarańczowo- i ciemnoczerwoną plamką. Ponad koroną wystaje 5-9 pręcików. Zalążnia przekształca się w 5-7 cm zieloną torebkę z kolcami, która odpada na zimę i uwalnia 1 lub 2 brązowawe nasiona. Nasiona lśniące, czerwono-brązowe, niejadalne i lekko trujące.

W leżajsku rośnie dużo drzew kasztanowca, nazywanego często mylnie kasztanem. Błędna nazwa bardzo przylgnęła do tej tego pięknego, dużego drzewa, mimo iż obie rośliny są zupełnie odrębnymi gatunkami, poza tym wyglądają inaczej i należą do całkiem różnych rodzin botanicznych. Wzdłuż ulicy Mickiewicza jeszcze do niedawna rosło bardzo dużo kasztanowców. Powoli znikają z krajobrazu alei Mickiewicza, są systematycznie wycinane, podobnie jak inne stare drzewa.

Te duże, majestatyczne drzewa, dające chłód w upalne dni są niestety, bardzo podatne na choroby i szkodniki. Jedną z częstszych chorób kasztanowca jest czekoladowa plamistość liści, powodująca ciemne plamy i przebarwienia na liściach, której przyczyną są patogeny grzybowe.

Drugim groźnym wrogiem kasztanowca jest szrotówek kasztanowcowiaczek, drobny motyl z rodziny kibitnikowatych. W ciągu kilkunastu lat ten gatunek motyla zaatakował znaczną część Europy.

W Polsce odkryto go w roku 1998 na Górnym i Dolnym Śląsku. W ciągu 6 kolejnych lat zasiedlił on cały obszar Polski. Głównym sposobem rozprzestrzeniania się gatunku jest anemochoria, czyli transport powietrzny osobników dorosłych. Unoszone przez wiatr drobne motylki, jako tzw. aeroplankton, mogą przebyć nawet kilkadziesiąt kilometrów.
Gdy natrafią na drzewo kasztanowca, składają na liściach jaja, z których rozwija się nowe pokolenie motyli.

Ten uciążliwy szkodnik może wyrządzić ogromne szkody w koronie zaatakowanego drzewa, doprowadzając do przedwczesnego zasychania i opadania liści. Walka z nim polega przede wszystkim na zakładaniu lepkich taśm wokół pnia drzewa, uniemożliwiających przedostanie się larw motyla z ziemi (zimują w opadłych liściach, poczwarki są odporne na mróz) do korony drzewa, dokładnym zgrabianiu i paleniu suchych liści oraz stosowaniu odpowiednich preparatów ochrony.

Kasztanowiec czerwony (Aesculus carnea) kwitnie mniej obficie, dwa tygodnie później od kasztanowca zwyczajnego. Piękne kwiaty purpurowoczerwone. Bardziej wrażliwy na mróz i przymrozki, za to odporny na szrotówka kasztanowcowiaczka. Zdjęcia kasztanowca rosnącego na Krakowskich Plantach w pobliżu Collegium Novum UJ.

Wprawdzie owoce kasztanowca nie są dla człowieka jadalne, jednak przemysł medyczny i kosmetyczny korzysta z nich bardzo chętnie. Na bazie wyciągów produkowane są leki i maści na różne schorzenia (min.: żylaki, zakrzepy, miażdżycę, choroby wątroby) oraz kremy na pękające naczynka, szampony do włosów i inne kosmetyki.

Linki:
Ratujmy kasztanowce