Naparstnica

Naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea L.) - bylina, roślina dwuletnia – gatunek rośliny należący do rodziny babkowatych. Kwitnie od czerwca do sierpnia. 

Naparstnica jest rośliną trującą. Zawiera saponiny, śluzy i glikozydy o działaniu nasercowym. Najsilniej działającym z nich jest digitoksyna, stosowana w leczeniu nerwic i chorób serca. W Polsce obecnie nie stosuje się tej rośliny w ziołolecznictwie. Zamiast niej jest stosowana naparstnica wełnista, która jest mniej toksyczna.

 

Duże, zwieszające się w dół kwiaty, tworzące grona, rosnące na gruczołowato omszonych, krótkich szypułkach mają purpurowoczerwony kolor, wewnątrz mają ciemniejsze plamki. Rurkowato dzwonkowa korona kwiatowa jest wewnątrz owłosiona. Pięciodziałkowy kielich kwiatowy jest tylko przy nasadzie nieco zrośnięty. W kwiatku jest jeden słupek z długą i cienką szyjką, oraz 4 pręciki, przy czym dwa są wyższe, a dwa niższe.

 

Lnica pospolita (Linaria vulgaris)

Lnica pospolita (Linaria vulgaris) - bylina należąca do rodziny babkowatych (Plantaginaceae). Rośnie jako chwast na przydrożach, murawach, na kamienistych zboczach, pastwiskach, łąkach, na polach uprawnych. Roślina wydziela nieco nieprzyjemny zapach, ale kwiaty bez zapachu.

 

Kwiaty żółte z ciemnożółtą gardzielą i z ostrogą zebrane w gęste grono w szczytowej części łodygi. Kwitnie od czerwca do września. Z powodu kształtu kwiatów, przypominającego buty, nazywana była dawniej przez lud pantofelkami Matki Boskiej.

    

 

Całe ziele jest trujące, zwłaszcza dla koni. Szczególnie trującym jego składnikiem jest alkaloid peganina. Dawniej była dość uciążliwym chwastem lnu i stąd pochodzi jej nazwa rodzajowa.

Nawłoć pospolita (Solidago virgaurea L.), kanadyjska (S. canadensis), późna (S. serotina)

„Mimozami jesień się zaczyna, złotawa, krucha i miła… - śpiewał Czesław Niemen piosenkę „Wspomnienie” do słów Juliana Tuwima. To o nawłoci pospolitej (Solidago virgaurea L.), bo tak też nazywane jest to trujące wszędobylskie zioło. Inne nazwy zwyczajowe (dawne i ludowe): polska mimoza, złota dziewica, złota rózga.
Mam problem z rozróżnieniem gatunków i odmian nawłoci. W Polsce istnieje ich wiele. Najpopularniejsze to nawłoć kanadyjska (S. canadensis), późna (S. serotina) i pospolita (S. virgaurea).

Nawłoć kanadyjska i późna są gatunkami obcymi, bardzo inwazyjnymi, przez co zdołały zadomowić się na naszych siedliskach naturalnych i wyparły nasz rodzimy gatunek. Często rosną wspólnie, przeplatając się ze sobą. Późna rozpowszechniona w płd-wsch Polsce, rzadziej w płn-wsch części kraju.

A nasza krajowa nawłoć pospolita, pomimo swojej nazwy, wcale taka często spotykana nie jest.

Różnią się wysokością.
- kanadyjska ok. 120-170 cm;
- późna ok. 70-150 cm;
- pospolita ok. 30-100 cm.

Kwiatostany:
- kanadyjska - cytrynowożółte drobne kwiaty tworzą wiechę w kształcie szerokiej piramidy, z przewisającymi cienkimi gałązkami;
- późna - żółte bardzo małe kwiaty tworzą wyprostowaną wiechę, bardziej zwartą niż u kanadyjskiej, o krótszych gałązkach;
- pospolita - żółte kwiaty osadzone blisko łodygi, tworzą zwartą, maczugowatą wiechę.

Łodyga:
- kanadyjska - najgrubsza, owłosiona zielonymi włoskami lub prawie naga;
- późna - średnia, gładka lub bardzo delikatnie owłosiona, zielona z czerwonym odcieniem;
- pospolita - cienka, gładka, bez włosków, czerwieniejąca, nawet brązowa.

Kwiaty drobne, żółte, zebrane w koszyczki (od 5 do 14 kwiatków w jednym koszyczku), a te w wiechowate kwiatostany na szczycie łodygi zapylane przez motyle i muchówki. Miododajna.

Rośnie na polanach, w zaroślach i widnych lasach, na miedzach, suchych łąkach i wrzosowiskach. Roślina szkodliwa dla bydła domowego – może powodować zatrucia, objawiające się gorączką, obrzękami i nadmiernym wydalaniem moczu. Kwitnie od lipca do września.

W starożytności z liści i kwiatów wytwarzano żółty barwnik.

  

  

 

Żywokost lekarski (Symphytum officinale L.)

Żywokost lekarski (Symphytum officinale L.) - pospolita, wieloletnia, miododajna bylina rosnąca na podmokłych łąkach, nad rzekami i potokami, w zasięgu wód powodziowych.

Łodyga kanciasta, szorstko owłosiona, pusta. Liście skrętoległe, duże, o lancetowatym kształcie. 

Kwiaty fioletowopurpurowe na krótkich szypułkach, zebrane w zwisły kwiatostan. Samopylne lub zapylane przez owady. Nektar ukryty na dnie dosyć długiego kielicha, jest więc trudno dostępny dla pszczół. Pszczoły korzystają z niego dopiero, gdy trzmiele, które również lubią nektar żywokostowy, wygryzą dziurkę w dolnej części korony kwiatu.
Roślina trująca. Ze względu na zawartość hepatotoksycznych alkaloidów pirolizydynowych, nie stosuje się wewnętrznie, z uwagi na możliwość śmiertelnego zatrucia. Korzeń gruby, pionowy, silnie rozgałęziający się, czarnofioletowego koloru, osiąga długość 30 cm. Korzeń żywokostu (Radix Symphyti syn. Radix Consolidae) zawiera mieszaninę szkodliwych alkaloidów. 

Możliwe jest stosowanie zewnętrznie do okładów przy bólach mięśniowo-stawowych, zmianach zwyrodnieniowych, kontuzjach, po złamaniach kości, a także urazach stawów i mięśni. Łagodzi bóle reumatyczne, bóle kręgosłupa, trudno gojące się rany, owrzodzenia, odmrożenia, odleżyny i oparzenia. Skuteczny w przypadku dny moczanowej, zapaleniu żył, niwelowaniu obrzęków, w stanach zapalnych ścięgien. Łagodzi objawy łuszczycy i atopowego zapalenia skóry. 

Maść z korzenia żywokostu.

Sposób I

Korzeń zebrany jesienią oczyścić, umyć i osuszyć, zetrzeć na tarce o dużych oczkach.

Zalać stopionym gorącym tłuszczem (smalec, olej kokosowy), wymieszać, odstawić do wystudzenia.

Przelać do ciemnych słoiczków, odczekać aż stężeje, zakręcić słoiczki, przetrzymywać w chłodnym miejscu.

W razie potrzeby smarować grubą warstwą dwa razy dziennie.

Sposób II

Korzeń żywokostu ściera się na tarce, dodaje kilka kropel wódki lub spirytusu oraz odrobinę gliceryny (bądź oleju kokosowego w formie stałej, a nawet smalcu). Najlepiej, by na jedną część startego korzenia dodawać dwie części tłuszczu.

 

Uprawa żywokostu.

Jest to roślina ekspansywna. Lubi wilgotne podłoże, najlepiej ziemię wymieszaną z próchnicą. Należy zapewnić żywokostowi średnie nasłonecznienie. Dobrze jest sadzić żywokost w odstępach około 50 centymetrów między każdą kolejną rośliną. 

 

 

 

Udało mi się znaleźć żywokost lekarski nad Sanem.

Kalina koralowa (Viburnum opulus L.)

Kalina koralowa lubi środowisko wilgotne, rośnie wzdłuż rzek, strumieni i nad brzegami zbiorników wodnych, często w lasach. Jest rośliną leczniczą, a o jej właściwościach pisałam na blogu mikrobiologicznym 

>>> Kalin kakalin kakalinka maja

Kwitnące wiosną na biało krzewy kaliny, jak i jesienią pięknie wybarwione na czerwono korale, zebrane w baldachogrona mogą być również ozdobą w parkach czy ogródkach. Dorodne krzewy rosną pod akademikiem Piast w Krakowie. Nikt tam nie zrywa i nie wykorzystuje owoców. Nawet wiosną można zobaczyć pomiędzy białymi baldachami zeszłoroczne korale kaliny. Kalina rośnie u nas nad Sanem, nad Zalewem Floryda, w lesie koło ostoi bobrowych. 
A ja postanowiłam wyhodować sobie kalinę z gałązki i ukorzenioną posadzić na własnej działce. Spróbuję i mam nadzieję, że nie tylko będzie zdobiła moją działkę, ale i uda mi się zebrać owoce na lekarstwo. 

 

Od kilku lat robię galaretkę z kaliny, na zbiór owoców muszę czekać do późnej jesieni, najlepiej do pierwszych przymrozków, bo owoce wykazują właściwości trujące. 

zobacz też:
Kalin kakalin kakalinka maja

Zimowit jesienny (Colchicum autumnale)

Kwiaty zimowita jesiennego są podobne do krokusów, jednak różnią się budową kwiatu - kwiat krokusa ma 3 pręciki, a kwiat zimowita ma 6 pręcików.

Zimowit (Colchicum) jest rośliną cebulową, należącą do rodziny liliowatych (Liliaceae).
Warto pamiętać, że zimowit jest rośliną silnie trującą, zawierają trujący dla człowieka i zwierząt alkaloid kolchicynę. Gatunek chroniony.