Kruki, kawki, wrony czy gawrony

W Polsce gnieździ się tylko siedem gatunków ptaków zaliczanych do rodziny krukowatych, rzędu Passeriformes (wróblowe): kruk, wrona, gawron, kawka, sroka, sójka oraz orzechówka. Wszystkie żyją w grupach. Gniazda zakładają na drzewach ( z wyjątkiem kawki -dziuple i budynki ), w których składają od 3 do 6 jaj. Są opiekuńcze i troskliwe, obydwoje rodziców wychowują młode przez kilka miesięcy. Są wszystkożerne, preferując pokarm pochodzenia zwierzęcego (owady, pisklęta, jaja, drobne gryzonie i padlinę).

Kruk (Corvus corax)- największy przedstawiciel tej rodziny, znacznie większy od gawrona, masa ciała kruka 800-1560 g, masa ciała gawrona ok. 450 g. Cały czarny, ma duży garbaty dziób, w locie charakterystyczny klinowato ścięty ogon. Jest ptakiem bardzo płochliwym i unika bliskości ludzi.

Gawron (Corvus frugilegus) - mniejszy od kruka, podobny wielkością do wrony, od której różni się całkowicie czarnym upierzeniem o granatowo-metalicznym połysku. Masywny dziób, większy niż u wrony, Nasada dzioba u dorosłych ptaków nieopierzona, biaława. Gnieździ się kolonialnie na wysokich drzewach, często na osiedlach ludzkich. Samica wyprowadza jeden lęg w roku i składa w gnieździe najczęściej na szczycie rozłożystych drzew czy tez na domach - jaja (około 5) o wydłużonym kształcie niebieskozielone nakrapiane w brązowo żółte kropki. Przez 18 dni samica karmiona przez samca wysiaduje jaja. Kiedy wykluwają się pisklęta pozostają jeszcze w gnieździe około 30 dni zanim odfruną.

Gatunek wędrowny, na zimę przybywają do naszego kraju ze wschodu i północy.

W okresie jesienno - zimowym żywią się pokarmem roślinnym taki jak ziarna i kiełki zbóż, bulw, nasion traw, owoców. Wiosną w okresie lęgowym jedzą również larwy, owady, żaby, małe gryzonie czy jaszczurki czasem nawet żywią się padliną. 

Gawrony

Wrona siwa (Corvus corone cornix) 

podobna do gawrona, od którego różni się upierzeniem, ma szary - popielaty grzbiet i spód ciała, a czarną głowę i piersi, skrzydła i ogon. 

W odróżnieniu od gawrona nie gniazduje w dużych koloniach, ale w pojedynczych parach na drzewach na skraju lasów i krajobrazie rolniczym, spotykana jest też w miastach. W okresie IV-V składa 3-6 jaj, które wysiaduje wyłącznie samica przez 18-19 dni. 

Czarnowron, wrona czarna, wroniec (Corvus corone corone) – podgatunek wrony siwej, średniego ptaka z rodziny krukowatych, rzadko w Polsce spotykany. Cały czarny z zielonkawym połyskiem. Dziób również czarny, masywny, silny i nieco zakrzywiony na czubku. Mało płochliwy i bardzo szybko przystosowuje się do terenów zurbanizowanych i obecności człowieka. Upierzenie dobrze przylega do ciała. Bardzo przypomina gawrona, ale różni się od niego nieco sylwetką – płaskim czołem i grubym, mniej zaostrzonym dziobem oraz brakiem niebieskiego połysku. Jest ptakiem wszędobylskim, toteż przystosował się do życia w miastach, gdzie spotyka się często go na wysypiskach śmieci. W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w połowie kwietnia 4–6 zielonkawych jaj z brązowym nakrapianiem. Wysiadywanie jaj trwa 18–21 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po 28–35 dniach. Rodzice otaczają potomstwo troskliwą opieką. Gdy partnerka siedzi na jajach lub opiekuje się młodymi, samiec niestrudzenie dostarcza pokarm. Po pewnym czasie, gdy te podrosną, matka również zaczyna przynosić im pożywienie. Początkowo dostają owady i ich larwy, a później myszy, pisklęta innych ptaków i młode małe ssaki. Na terenie Polski czarnowron jest objęty ścisłą ochroną gatunkową

Kawka (Corvus monedula) - mniejsza od wrony i gawrona, odróżnia się od nich rozjaśnionym, szarym upierzeniem tyłu głowy i karku. Ptaki dorosłe mają białą tęczówkę, młode - ciemną. Dziób jest dość krótki, ciemny. 

Zamieszkuje osiedla ludzkie, stare parki. Jako jedyny nie buduje gniazd na drzewach, a gnieździ się w dziuplach i zakamarkach budynków, np. kominach. W kwietniu, maju składa 4-6 jaj, które wysiaduje wyłącznie samica przez 17-18 dni. Przebywa w grupach i chętnie gnieździ się kolonialnie. Pożywienie: bezkręgowce, owoce, nasiona, odpadki, padlina. Gatunek objęty ochroną ścisłą. 

Zgodnie z Ustawą o ochronie przyrody (Dz.Ustaw Nr 92 z 16.IV.2004, poz. 880) oraz Rozrządzenie Min. Środowiska (Dz.Ustaw Nr 220 z 11.X.2004, poz.2237) ochroną objęte są wszystkie nasze gatunki ptaków krukowatych. Gawron objęty ochroną częściową, kawka ochroną ścisłą. 

Bobrowe ostoje w Leżajsku

W 2007 roku sfotografowałam rozlewiska utworzone przez bobry na rzecze Jagoda vel Jagódka. 
>>Bobrowe ostoje

3 kwietnia 2016 roku wybrałam się na spacer po utworzonej tam ścieżce przyrodniczo- edukacyjnej. Spacer szlakiem rozlewisk, tam, nor, żeremi, wyciętych przez bobry drzew wzdłuż małej rzeczki Jagódka w Leżajsku. Utworzony szlak pośród dębów, buków, grabów, jodeł, sosen, modrzewi i malowniczych brzóz  przyciąga spacerowiczów, sportowców, rowerzystów, miłośników przyrody. Na drzewach zainstalowane są budki lęgowe ptaków.
Można posłuchać śpiewu ptaków, stukania dzięciołów w próchniejące konary drzew, zobaczyć pływające po wodzie kaczki krzyżówki. O tej porze kwitną zawilce, żółte kaczeńce, zazieleniają się dopiero krzaki żarnowca miotlastego - rośliny motylkowej o pięknych złocistożółtych kwiatach. Na rozlewisku w gęstwinie krzewów zobaczyłam również kalinę z zeszłorocznymi, przemarzniętymi, czerwonymi owocami.
Wśród roślinności bagiennej przykuwają wzrok urokliwe pałki wodne, sterczą charakterystyczne, zastrugane w ołówek pnie po ściętych przez bobry (Castor fiber) drzewach.

***

**

Bobrowe ostoje

Sowa & Przyjaciele

Sowy (Strigiformes) – rząd ptaków z podgromady ptaków nowoczesnych Neornithes. 

Sowy nie posiadają uszu zewnętrznych, a jedynie otwory słuchowe ukryte pod piórami. „Uszy” widoczne u niektórych sów (np. sowy uszatej) to jedynie pęki piór. 

Puchacz zwyczajny Bubo bubo

Wokół oczu i dzioba sowy mają szlarę, czyli promieniście ułożone pióra, sztywniejsze od innych. Funkcją szlary jest skupianie fal dźwiękowych o częstotliwościach w przedziale 50–21000 Hz, a więc wysokich. 

Szlara działa podobnie jak talerz satelitarny lub ręka przyłożona do ucha. W obrębie szlary, na jej krawędzi leżą sowie uszy, otoczone zagłębieniem, przechodzącym dalej w rynienkę w upierzeniu. Dźwięk trafiający do szlary jest kierowany poprzez rynienki do zagłębień i dalej do uszu. Co istotne, otwory słuchowe po obu stronach głowy są ułożone niesymetrycznie, również zagłębienia mają inny kształt. Powoduje to, że dźwięk dochodzi do uszu w różnym czasie i w nieco innej formie. Dzięki temu sowa potrafi precyzyjnie zlokalizować ofiarę nawet w całkowitej ciemności. 

Sowy to gatunki drapieżne, które przystosowały się do polowania nocą i o zmroku, choć niektóre gatunki powróciły do dziennego trybu życia. 

Pędzący królik czy zając nie jest problemem dla sowy, potrafi je złowić w locie. Sowy żywią się również jeżami, gołębiami, kaczkami, żabami, a nawet rybami.

Źródło: Wikipedia

Przyleciały moje jaskółki

No, nareszcie! Już ‘ćwierkają’ radośnie za oknem. To już trzeci sezon zasiedlają gniazdo uwite na moim gzymsie okiennym. Małe, zwinne, sympatyczne.

Codziennie wyglądałam zza firanki i nasłuchiwałam trzepotu skrzydeł. Wiosna już od dawna, kasztany lada dzień zakwitną, a tu gniazdo świeciło pustką. 

Kamień spadł mi z serca, bo zamartwiałam się, że może tam w ciepłych krajach jakiś beduin złapał je w sidła, albo jakiś nieodpowiedzialny właściciel dubeltówki urządził sobie polowanie na te moje czarno-białe turystki, które towarzyszą mi od wiosny po jesień.

Jaskółki -ptaki wędrowne są narażone na kłusowników w równym stopniu jak dużo większe dzikie kaczki, żurawie, kormorany i bociany, czy drapieżne pustułki, sokoły czy rarogi. 

Kłusownikom nie przeszkadza, że są pod ochroną (w Unii Europejskiej zabijanie wędrownych ptaków jest zakazane). Większość z nich ma założone przez ornitologów obrączki celem monitorowania ich tras przelotowych. Dzięki temu wiemy o co najmniej 300 gatunkach ptaków, które przylatują do Europy na letnie lęgi, a potem wracają na okres zimowy do Afryki.

Moje jaskółeczki najwyraźniej nie śpieszyły się do Leżajska. Wiedziały, że tam czeka na nie gotowe już gniazdo, wybudowane 3 lata temu, że nie będą musiały zaczynać życia od budowy nowego. Pewnie nie mają pojęcia, że ich gniazdo było zimą domem dla sikorek. 

zobacz wcześniejsze blogi:

Zamrożona stołówka dla ptaków. Okiść lodowa

Podczas zimy, a szczególnie silnych opadów śniegu, trudno jest znaleźć ptakom pożywienie.Dotkliwe mrozy, jakie nawiedziły nas w styczniu stały się również dotkliwe dla naszych skrzydlatych przyjaciół. Ptaki się nie mają obecnie powodu do radości, bo ich smaczny zimowy pokarm został zamknięty w kryształkach lodu. Okiść lodowa. Oblodzenie gałęzi powstaje wówczas, gdy po mrozie następuje podwyższenie temperatury i krople deszczu padając na przemrożone gałęzie zamarzają tworząc szklistą powłokę. 

Kwiczoł (Turdus pilaris) z rodziny drozdów

Owocowe korale jarzębiny i kaliny, przepięknie czerwone, zmrożone i pokryte szadzią wyglądają uroczo, podobnie jak owoce głogu i dzikiej róży czy derenia.

Owoce drzew i krzewów, żołędzie dębu i buczyny, nasiona traw, koszyczki ostów i kępki  łopianów oraz innych chwastów, tłuste oleiste nasiona słonecznika, strączki roślin stanowią pokarm bogaty w składniki odżywcze uniezależniając byt ptaków od człowieka. Pod warunkiem jednak, że nie zmroziła je natura.

Owoce i nasiona są bezcennym źródłem składników odżywczych dla ptaków. Taki naturalny pokarm zawiera dużą ilość węglowodanów, a także tłuszczów dostarczając potrzebnych kalorii w czasie mrozów, a także witamin i składników mineralnych. Trzeba pamiętać, że zimą zapotrzebowanie energetyczne jest wyższe niż przez pozostałą część roku. Dokarmiajmy ptaki. Chleb można podawać wyłącznie jako pokarm uzupełniający. Powinien być pokrojony w drobną kostkę, nie może być mokry ani spleśniały.

 

Do ogrodowych przysmaków naszych skrzydlatych przyjaciół należą:

- Czarny bez
- Berberys
- Aronia 
- Jarzębina
- Kalina
- Dzika róża
- Głóg
- Rokitnik
- Jałowiec pospolity
- Irga
- Ognik
- Dereń

Gołębie

Mówi się pogardliwie o osobach niezbyt rozgarniętych 'ptasi móżdżek'. Nie wiem zupełnie dlaczego. 
Przecież ptaki, w odróżnieniu od człowieka mają znakomicie wykształcony zmysł przestrzenny, potrafią  pokonać kilkaset kilometrów i bezbłędnie trafić do gniazda. Przykładem są gołębie pocztowe wykorzystywane przez człowieka w charakterze 'listonosza' roznoszącego ważne przesyłki listowe. Śmiało można zaliczyć je, do ważnych jednostek o charakterze strategicznym, gdyż gołębie w czasie wojen wykorzystywane były do przekazywania tajnej korespondencji, meldunków, zaszyfrowanych wiadomości. 
Przykładem bilateralnego stosunku do gołębi, są Krakowianie. Jedni je dokarmiają, zapewne z miłości, inni najchętniej wytruliby całą populację. Dlaczego? Za całokształt, za zanieczyszczanie miasta, za uciążliwe gruchanie o każdej porze za oknem, za kłopotliwe 'niespodzianki' na głowie. 

Pisał o krakowskich gołębiach polski poeta i satyryk Jan Sztaudynger 'Gołębiami brukowany Kraków. Gówno ma z tych ptaków'. Nota bene urodzony w Krakowie, pochowany na Cmentarzu Salwatorskim. 
Gołąb skalny (Columba livia) - ptak z rodziny gołębiowatych, występujący w formie domowej (domestica) i miejskiej (urbana).

Naturalni wrogowie to jastrzębie i sokoły, a także koty, kuny, łasice i tchórze. To tej listy zaliczyłabym także człowieka.

Z gołębiem kojarzą mi się hasła: gołąbek pokoju, kochają się jak dwa gołąbki, ptasi móżdżek, a z czeskiego 'obsrywacz dachu'.

Krakowskie gołębie 

Kurki liliputki

Pożytku z takiej kurki liliputki niewiele, ważą mniej niż kilogram, jaja też znosi mniejsze od kurzych ale chętnie jest hodowana , bo jest ozdobą na wiejskich podwórkach pośród kur, kogutów, kaczek i innych kuraków.
Ta na zdjęciu jest pupilką mojej koleżanki, która hoduje takie cudeńka na działce. 

Sójka zwyczajna (Garrulus glandarius)

Kto z nas nie zna wiersza Jana Brzechwy pt Sójka i kto nie deklamował w dzieciństwie 'Wybiera się sójka za morze, ale wybrać się nie może'?

Otóż rodzime sójki rzeczywiście wybierają się na zimę do ciepłych krajów, jednocześnie do Polski przylatują zimować sójki z krajów północnych. Tym sposobem możemy oglądać je przez cały rok. Pięknie ubarwione, mają charakterystyczne skrzydła z białymi i niebiesko- czarnymi piórami zwane lusterkami.

Bocian biały (Ciconia ciconia)

Jeśli pierwszego bociana ujrzysz wiosną w locie, będziesz dużo podróżować, jeśli zaś siedzącego na gnieździe lub chodzącego po łące oznacza to, że czeka cię w roku stagnacja, spokojne, niezbyt ciekawe życie - tak mówi przesąd, w który wierzę. 

Można go spotkać na łąkach, polach, leśnych polanach, nad rzekami,  gdzie spaceruje w poszukiwaniu pożywienia. Utarła się wiedza, że żywią się żabami, ale bociany zjadają owady i gryzonie, są ptakami mięsożernymi.

Bociany budują gniazda w pobliżu siedzib ludzkich, najczęściej na słupach energetycznych, dachach lub kominach budynków gospodarczych. Wybudowane gniazdo służy bocianiej parze przez wiele lat, w razie uszkodzenia reperuje go gałęziami i błotem.