Żuki, chrząszcze i chrabąszcze

Czy potraficie rozróżnić i nazwać prawidłowo żuki, chrząszcze i i chrabąszcze od innych owadów?

W świecie owadów grupa chrząszczy liczy ok. 400-450 tysięcy gatunków z czego w Polsce żyje ok. 6.000 z ogółu 20.000  wszystkich gatunków. Chrząszcze tworzą najliczniejszy rząd owadów. Wyróżniają się tym, że mają one chitynową pokrywę, przekształconą z przedniej pary skrzydeł.
Jedną z rodzin zaliczanych do chrząszczy jest rodzina żukowatych, licząca ok. 200 gat. żuków spotykanych w Polsce. W rodzinie żukowatych są gatunki żuki i gatunki chrabąszczy.
 Tak więc nie każdy chrabąszcz jest żukiem, ale każdy żuk jest chrabąszczem. Jedne i drugie są owadami.

żuk gnojowy

Te piękne czarne żuki można najczęściej napotkać w lesie, na drogach polnych, łąkach, w pobliżu miejsc wypasu zwierząt roślinożernych. Ich życie związane jest ze zwierzęcą kupą. W kupie zwierząt roślinożernych składają jaja, kupą żywią się larwy i dorosłe osobniki. Co prawda żuki leśne wolą gnijące liście, mchy i inne runo, czy próchniejące drewno, ale to też nawóz. 

Formowane z nawozu w kule toczą w bezpieczne miejsce, składają w nie jaja i zakopują pod ziemią. Niektóre żuki bezpośrednio pod kupą zwierzęcą budują głębokie norki, niektóre takie norki drążą w samej kupie. Kiedy z jaj wylęgną się pędraki będą miały zabezpieczone pożywienie na długi okres. 

chrabąszcz majowy

chrabąszcz majowy

**

Kruszczyca złotawka (Cetonia aurata)- gatunek chrząszcza z rodziny poświętnikowatych i podrodziny kruszczycowatych (Cetoniinae). Ten gatunek odznacza się m.in. zielonym metalicznie błyszczącym ciałem, z widocznymi licznymi białymi plamkami i wąskimi paseczkami w dolnej połowie pokryw, ciało nieco kanciaste, ma charakterystyczny wyrostek między pokrywami. Żeruje na białych kwiatach.

Kruszczyca na kwiatach hortensji pnącej

 

Kruszczyca na kwiatach czarnego bzu

********

 

***

Zgrzypik twardokrywka (Lamia textor) to rzadki chrząszcz z rodziny kózkowatych (Cerambycidae), o długości ciała 15-30 mm. Ubarwienie ciała ciemnobrązowe. Występuje w wilgotnych lasach, ten okaz kózki o ciemnobrązowym ubarwieniu spotkałam na łące tuż przy brzegu rzeki San koło Leżajska. To teren łęgowy, często zalewany podczas powodzi. Okres występowania imago trwa od maja do czerwca. Porusza się ociężale, niechętnie lata. Larwy rozwijają się w starych i próchniejących drzewach topoli i wierzb.

Kózkowate (Cerambycidae) – rodzina owadów z rzędu chrząszczy, podrzędu chrząszczy wielożernych. Rodzina obejmuje owady o wydłużonym ciele i charakterystycznych niezwykle długich czułkach, które często sięgają poza odwłok. Do rodziny tej zalicza się ponad 20 tys. gatunków; w Polsce 194.

***

 

Tuż przy drodze na skraju lasu udało mi się dojrzeć chrząszcza z rodziny kózkowatych żerującego na jasnoniebieskich kwiatostanach jasieńca piaskowego. To zmorsznik czerwony (Stictoleptura rubra), a dokładniej samiec, bo jego pokrywy skrzydłowe są brunatne, a przedplecze i odnóża czarne. Nazwa czerwony odnosi się bardziej do samicy, która posiada czerwone i pokrywy skrzydłowe i przedplecze, a odnóża dwubarwne - czarne i pomarańczowe lub czerwonawe. Samiec jest smuklejszy ok. 2 cm długości, samica bardziej pękata i większa. U zmorszników czerwonych bardzo wyraźny jest dymorfizm płciowy. Zarówno u samca, jak i u samicy bokach przedplecza brak kolca, głowa i czułki czarne, a pokrywy na końcach ukośnie wycięte z zewnętrznym końcem bardzo ostro wyciągniętym do tyłu.

Jest to gatunek chrząszcza z rodziny kózkowatych, w Europie Środkowej występuje 18 gatunków zmorszników, jednym z najpopularniejszych jest właśnie zmorsznik czerwony.

Larwy tego owada żerują głownie w zmurszałym drewnie, natomiast dorosłe owady możemy spotkać m.in na roślinach kwiatowych.

Jasieniec piaskowy (Jasione montana L.) należy do rodziny dzwonkowatych. Rośnie w miejscach suchych i piaszczystych, stąd też jego nazwa. Jest rośliną wskaźnikową gleb bez wapiennych. Kwitnie od czerwca do września i jest owadopylny. Owoc to 5-kanciasta, dwukomorowa torebka. Nasiona są rozsiewane przez wiatr.
Zawiera alkaloidy. Kwiaty mają jasnoniebieski kolor i zebrane są w gęste, kuliste kwiatostany na szczycie pędów. Główka kwiatu jest otoczona okrywą złożoną z licznych, zaostrzonych, grubo ząbkowanych, zielonych podsadek, dzięki którym kwiatostan przypomina pojedynczy kwiat.

***

Na różowych wiechach kwiatów, żółto-czarny chrząszcz - strangalia wysmukła (Strangalia attenuata), z rodziny kózkowatych.

Najczęściej spotykamy osobniki z żółtymi pokrywami, pokrytymi czarnymi plamami, które tworzą przepaski. Odnóża są żółte, poza tylnymi udami, które są czarne. Na przedpleczu znajduje się wzgórek. Czułki mają żółte pierścienie. Długość ciała wynosi 14-20 mm. Osobniki dorosłe żywią się pyłkiem kwiatów oraz nektarem. Rozwój trwa 2-3 lata. Samica składa jaja w korze drzew i krzewów. Larwy rozwijają się w butwiejącym drewnie.

***

Baldurek pręgowany, pętlak czteropaskowy (Leptura quadrifasciata) – gatunek chrząszcza z rodziny kózkowatych i podrodziny zmorsznikowych (Lepturinae). Odżywiają się pyłkiem kwiatów, szczególnie baldaszkowatych i różowatych.

Długość ciała 11–19 mm. Pokrywy czarne z czterema poprzecznymi, żółtymi lub pomarańczowymi przepaskami. Przednie i tylne brzegi przedplecza opatrzone niegęstym żółtym owłosieniem. Odnóża i nasadowe człony czułków czarne

Pszczoła (Apis)

Bardzo wdzięcznym obiektem do fotografowania są owady - motyle, szerszenie, chrząszcze, pszczoły. Gdy z aparatem fotograficznym w ręce, pochylam się nad bzykającą pszczołą, pracowicie zbierającą pyłek z kwiatowych rurek, zapominam o niebezpieczeństwie użądlenia mnie. Podziwiam jej umorusane pyłkiem odnóża. Ten pyłek jest pokarmem dorosłych osobników i larw. Żywią się również spadzią i nektarem. Pszczoła to nie tylko żądło. Pszczoła to barwność otaczającego nas świata. Dzięki niej możemy ekscytować się różnorodnością kwitnących kwiatów, drzew i krzewów w ogrodach, do których lgną ptaki, kolorowe motyle i inne owady.
Pszczoła to również miód, propolis, czyli pszczeli kit o właściwościach leczniczych. Propolis bogaty jest we flawonoidy oczyszcza i chroni organizm przed skutkami wolnych rodników wytwarzanych w wyniku zanieczyszczenia, konserwantów, środków chemicznych. 

Apiterapia to metoda stosowania produktów pszczelich w profilaktyce i terapii wielu schorzeń.  Produkty te wykazują właściwości cytostatyczne, stymulujące układ odpornościowy, przeciwgrzybicze, antybakteryjne, stosuje się zwłaszcza na infekcje gronkowcowe, kaszel, chrypka, przeziębienia.
Istnieje duża grupa kosmetyków zawierająca produkty pszczele.
Pszczołom zawdzięczamy znakomite miody pitne.

Szkoda, że  pszczoły umierają wkrótce, kiedy nas użądlą. 

Prezentacja produktów pszczelich przez pszczelarza Lesława Hypiaka z Oleszyc.

Linki:

Ciekawa strona 'Pasieka Rostkowski'

Kurki liliputki

Pożytku z takiej kurki liliputki niewiele, ważą mniej niż kilogram, jaja też znosi mniejsze od kurzych ale chętnie jest hodowana , bo jest ozdobą na wiejskich podwórkach pośród kur, kogutów, kaczek i innych kuraków.
Ta na zdjęciu jest pupilką mojej koleżanki, która hoduje takie cudeńka na działce. 

Sójka zwyczajna (Garrulus glandarius)

Kto z nas nie zna wiersza Jana Brzechwy pt Sójka i kto nie deklamował w dzieciństwie 'Wybiera się sójka za morze, ale wybrać się nie może'?

Otóż rodzime sójki rzeczywiście wybierają się na zimę do ciepłych krajów, jednocześnie do Polski przylatują zimować sójki z krajów północnych. Tym sposobem możemy oglądać je przez cały rok. Pięknie ubarwione, mają charakterystyczne skrzydła z białymi i niebiesko- czarnymi piórami zwane lusterkami.

Bocian biały (Ciconia ciconia)

Jeśli pierwszego bociana ujrzysz wiosną w locie, będziesz dużo podróżować, jeśli zaś siedzącego na gnieździe lub chodzącego po łące oznacza to, że czeka cię w roku stagnacja, spokojne, niezbyt ciekawe życie - tak mówi przesąd, w który wierzę. 

Można go spotkać na łąkach, polach, leśnych polanach, nad rzekami,  gdzie spaceruje w poszukiwaniu pożywienia. Utarła się wiedza, że żywią się żabami, ale bociany zjadają owady i gryzonie, są ptakami mięsożernymi.

Bociany budują gniazda w pobliżu siedzib ludzkich, najczęściej na słupach energetycznych, dachach lub kominach budynków gospodarczych. Wybudowane gniazdo służy bocianiej parze przez wiele lat, w razie uszkodzenia reperuje go gałęziami i błotem.

Jaskółka oknówka Delichon urbica

Kiedy kilka dni temu, dokładnie 3 czerwca obudził mnie wczesnym rankiem świergot  ptaków, ujrzałam zza firanki dwie czarne piękności. Jaskółki upatrzyły sobie moje kuchenne okno i nie pytając nikogo o zgodę rozpoczęły budowę własnego mieszkanka. W środku miasta, na osiedlu pełnym bloków. Dlaczego właśnie u mnie, na wysokości drugiego piętra? Trochę późno zabrały się za budowę gniazda, przylatują z ciepłych krajów już w kwietniu, najpóźniej w maju. A tu czerwiec, co prawda dopiero początek, ale coś musiało opóźnić zakładanie rodziny.

Dopadła mnie wielka radość pomieszana z obawą. Ucieszyłam się, bo to fajnie, że wybrały moje towarzystwo,od razu przypomniały mi się czasy z dzieciństwa, kiedy u mojej babci podglądałam jaskółki, miały gniazda na poddaszu drewnianego domu. Tamte jaskółki, gdy latały gromadnie bardzo nisko, zapowiadały nadchodzące opady. Były to dymówki. Z jaskółką skojarzyła mi się lecznicza roślina glistnik  jaskółcze ziele. Mają podobne nazwy łacińskie, jaskółka zwana Delichon, jaskółcze ziele Chelidonium majus. W ludowej medycynie sok z jaskółczego ziela stosowany był do leczenia katarakty, mówiło się, że jaskółki karmiły tym ziołem swoje pisklęta, by wzmocnić ich wzrok. 

Mało to prawdopodobne, bo jaskółki żywią się głównie owadami (muchy, komary, chrząszcze). Dlatego są pożyteczne, bo eliminują natrętne muchy roznoszące zarazki.

Znane przysłowia i powiedzenia:
- Jedna jaskółka wiosny nie czyni
- Mówiły jaskółki, że nie dobre spółki
- Gdy jaskółki nisko latają, będzie padać

  

Moje jaskółki wijące gniazda na wysokościach to oknówki (Delichon urbica vel urbicum). Różnią się od dymówki upierzeniem, gdyż na czarnym grzbiecie i główce mają granatowe, metaliczne upierzenie. Nogi oknówki są biało upierzone, podobnie jak brzuch i kuperek. 
Trzeciego dnia jaskółki, niczym 2 gołąbki, zaledwie na fundamentach gniazdka świergocą sobie do uszka, iskają się i przytulają. I tak całymi godzinami! Zamiast kończyć robotę, migdalą się. Od czasu do czasu wyfruwają z gniazda, po kilku minutach powracają z budulcem, podziobią przy konstrukcji i znowu szczebiocą jak zakochana para.

Moja kocica Dzidka, wielce zdziwiona całymi godzinami obserwuje gości, teraz przynajmniej nie czuje się osamotniona, kiedy idę do pracy, pewnie niedługo nauczy się świergotać, przebywając w tak rozśpiewanym towarzystwie, to tylko kwestia czasu.   

  Tymczasem, zauważyłam, że w budowę gniazda zaangażowanych jest więcej niż jedna para jaskółek. Każda z nich przylatuje z materiałem budulcowym w dziobie. Nie wiem, czy to pomoc sąsiedzka, czy rywalizujące o siedlisko inne pary jaskółek. Wiadomo, że oknówki są monogamiczne i zasiedlają gniazdo tylko po jednej parze. Te kłócą się między sobą, jak przekupki na targu. O terytorium, czy jak to zwykle bywa przy budowie domu kłótnia dotyczy detali architektonicznych?

Budowa z dnia na dzień rusza do przodu. Kuleczki błota układane przez jaskółki wymagają jeszcze retuszu. Wspólnymi siłami przywleczone z niedaleko położonej kałuży, teraz są przetwarzane przez jedną z nich w artystyczną mozaikę. Wewnętrzna ściana gniazda widoczna jest na zdjęciu poniżej.

Jaskółki chętnie przesiadują w swoim nowym, jeszcze nieukończonym gniazdku. Zazwyczaj jaskółki nocują w koronach drzew lub krzewów. Od dwóch dni  'zakochana para' śpi w  gnieździe, jaj jeszcze nie ma i wcale im nie przeszkadza moje towarzystwo. Podglądam je razem z moim kotem. Nie boją się aparatu fotograficznego, ani błysku flesza. 

10 czerwca 2012, to już 8 dzień budowane jest gniazdo. Myślałam, że na tym się skończy budowa, ale one, mimo niedzieli nadal pracują. Jak tak dalej pójdzie, nie będę miała możliwości zaglądnąć do środka, żeby sprawdzić, czy samiczka zniosła już jajka.

Ciekawa jest struktura wewnętrznej ściany gniazda. Jaskółki wypełniają błotnistym szlamem zmieszanym ze śliną przestrzeń między 'kuleczkami' błotnistej substancji, dziurkują i rzeźbią dziobem misterne wzory. 

Przedstawiam 2 filmiki pokazujące pracę przy budowie gniazda dwóch jaskółek, nie doszukałam się różnicy w ich wyglądzie, są jednakowej wielkości, trudno odróżnić samca od samiczki.

7 lipca 2012 sobota
Doczekałam się wreszcie potomstwa. Moje zakochane delichonki mają co najmniej dwa młodziutkie pisklaczki. Piszę dwa, bo nie mam możliwości zaglądnięcia do środka gniazda. Nie udało mi się też zobaczyć wcześniej jaj. Przezorne jaskółki zamurowały szczelnie gniazdo, zostawiając malutką szczelinę. Same bez problemu dostają się do środka. Od wczoraj w środka gniazda można zaobserwować dwa duże żółte gardziołka. Rodzice nie siedzą przez cały czas z potomstwem, nie pilnują ich bez przerwy, odlatują w poszukiwaniu pokarmu. Widocznie mają zaufanie, że nic im nie grozi.

11 lipca 2012 środa

W gnieździe panuje ogólny rejwach. Rodzice zanim wlecą z pokarmem do gniazda, dają sygnał młodym ćwierkając, wówczas młode z otwartymi dziobami przybliżają się do otworu i oczekują na przylot, cieniutkim głosikiem śpiewają. Dorosłe jaskółki oczyszczają gniazdo z odchodów, wypluwają je z dzioba. Nadal nie jestem w stanie policzyć potomstwa.

14 lipca 2012 sobota

Jedyna refleksja, jak mi się nasunęła przy okazji podglądania jaskółczej rodzinki, to moje zaniedbanie, w efekcie mam parapet zanieczyszczony ptasim nawozem. Mogłam podstawić jakąś deseczkę, wiedziałam, że trzeba tak zrobić, ale jakoś się nie zdobyłam na odrobinę wysiłku. Trudno, będę miała nawóz na działkę. 

Wydaje mi się, że jaskółkom ukształtowały się dzióbki, dotychczas widać było duże żółte rurki. Coraz częściej rodzice przylatują z pokarmem, wrzucają go do gniazda i od razu odlatują. Może młode urosły na tyle, że nie ma już miejsca dla dorosłych osobników? Mam nadzieję, że wkrótce przebudują gniazdo powiększając otwór i wtedy będę mogła policzyć ile ich jest, może wówczas uda mi się zrobić im zdjęcie.
15 lipca 2012 niedziela
Jaskółki trochę zaniepokojone obecnością obiektywu w pobliżu gniazda latały niecierpliwie tam i z powrotem, jednak zdecydowały się przylecieć do piskląt z pokarmem. Udało mi się sfilmować moment karmienia.

28 lipca 2012 sobota

Jest ich trzy, młode jaskółki cierpliwie oczekują na pokarm dostarczany przez rodziców. Powinny już latać, ale nie zauważyłam, aby wylatywały z gniazda. 

27 maja 2013

Co najmniej 3 razy dziennie o jednej porze trwają takie jaskółcze swary w moim oknie. Ok 7 rano, 13 w południe i 17 po południu. Początkowo myślałam, że to pora posiłków, że jaskółki solidarnie dokarmiają te siedzące w gnieździe na jajach. Tymczasem to wygląda na kłótnie jaskółek o dostęp do gniazda. Być może kilka samic złożyło w tym gniazdku jaja i chciałyby sobie na nich posiedzieć.

Z niecierpliwością czekam na pisklaczki, bo sama jestem ciekawa ile ich będzie. W zeszłym roku wykluły się tylko 2 jaskółeczki, w tym liczę, sądząc po ilości chętnych do wysiadywania, że będzie ich dużo więcej.