Żuki, chrząszcze i chrabąszcze

Czy potraficie rozróżnić i nazwać prawidłowo żuki, chrząszcze i i chrabąszcze od innych owadów?

W świecie owadów grupa chrząszczy liczy ok. 400-450 tysięcy gatunków z czego w Polsce żyje ok. 6.000 z ogółu 20.000  wszystkich gatunków. Chrząszcze tworzą najliczniejszy rząd owadów. Wyróżniają się tym, że mają one chitynową pokrywę, przekształconą z przedniej pary skrzydeł.
Jedną z rodzin zaliczanych do chrząszczy jest rodzina żukowatych, licząca ok. 200 gat. żuków spotykanych w Polsce. W rodzinie żukowatych są gatunki żuki i gatunki chrabąszczy.
 Tak więc nie każdy chrabąszcz jest żukiem, ale każdy żuk jest chrabąszczem. Jedne i drugie są owadami.

żuk gnojowy

Te piękne czarne żuki można najczęściej napotkać w lesie, na drogach polnych, łąkach, w pobliżu miejsc wypasu zwierząt roślinożernych. Ich życie związane jest ze zwierzęcą kupą. W kupie zwierząt roślinożernych składają jaja, kupą żywią się larwy i dorosłe osobniki. Co prawda żuki leśne wolą gnijące liście, mchy i inne runo, czy próchniejące drewno, ale to też nawóz. 

Formowane z nawozu w kule toczą w bezpieczne miejsce, składają w nie jaja i zakopują pod ziemią. Niektóre żuki bezpośrednio pod kupą zwierzęcą budują głębokie norki, niektóre takie norki drążą w samej kupie. Kiedy z jaj wylęgną się pędraki będą miały zabezpieczone pożywienie na długi okres. 

chrabąszcz majowy

chrabąszcz majowy

**

Kruszczyca złotawka (Cetonia aurata)- gatunek chrząszcza z rodziny poświętnikowatych i podrodziny kruszczycowatych (Cetoniinae). Ten gatunek odznacza się m.in. zielonym metalicznie błyszczącym ciałem, z widocznymi licznymi białymi plamkami i wąskimi paseczkami w dolnej połowie pokryw, ciało nieco kanciaste, ma charakterystyczny wyrostek między pokrywami. Żeruje na białych kwiatach.

Kruszczyca na kwiatach hortensji pnącej

 

Kruszczyca na kwiatach czarnego bzu

********

 

***

Zgrzypik twardokrywka (Lamia textor) to rzadki chrząszcz z rodziny kózkowatych (Cerambycidae), o długości ciała 15-30 mm. Ubarwienie ciała ciemnobrązowe. Występuje w wilgotnych lasach, ten okaz kózki o ciemnobrązowym ubarwieniu spotkałam na łące tuż przy brzegu rzeki San koło Leżajska. To teren łęgowy, często zalewany podczas powodzi. Okres występowania imago trwa od maja do czerwca. Porusza się ociężale, niechętnie lata. Larwy rozwijają się w starych i próchniejących drzewach topoli i wierzb.

Kózkowate (Cerambycidae) – rodzina owadów z rzędu chrząszczy, podrzędu chrząszczy wielożernych. Rodzina obejmuje owady o wydłużonym ciele i charakterystycznych niezwykle długich czułkach, które często sięgają poza odwłok. Do rodziny tej zalicza się ponad 20 tys. gatunków; w Polsce 194.

***

 

Tuż przy drodze na skraju lasu udało mi się dojrzeć chrząszcza z rodziny kózkowatych żerującego na jasnoniebieskich kwiatostanach jasieńca piaskowego. To zmorsznik czerwony (Stictoleptura rubra), a dokładniej samiec, bo jego pokrywy skrzydłowe są brunatne, a przedplecze i odnóża czarne. Nazwa czerwony odnosi się bardziej do samicy, która posiada czerwone i pokrywy skrzydłowe i przedplecze, a odnóża dwubarwne - czarne i pomarańczowe lub czerwonawe. Samiec jest smuklejszy ok. 2 cm długości, samica bardziej pękata i większa. U zmorszników czerwonych bardzo wyraźny jest dymorfizm płciowy. Zarówno u samca, jak i u samicy bokach przedplecza brak kolca, głowa i czułki czarne, a pokrywy na końcach ukośnie wycięte z zewnętrznym końcem bardzo ostro wyciągniętym do tyłu.

Jest to gatunek chrząszcza z rodziny kózkowatych, w Europie Środkowej występuje 18 gatunków zmorszników, jednym z najpopularniejszych jest właśnie zmorsznik czerwony.

Larwy tego owada żerują głownie w zmurszałym drewnie, natomiast dorosłe owady możemy spotkać m.in na roślinach kwiatowych.

Jasieniec piaskowy (Jasione montana L.) należy do rodziny dzwonkowatych. Rośnie w miejscach suchych i piaszczystych, stąd też jego nazwa. Jest rośliną wskaźnikową gleb bez wapiennych. Kwitnie od czerwca do września i jest owadopylny. Owoc to 5-kanciasta, dwukomorowa torebka. Nasiona są rozsiewane przez wiatr.
Zawiera alkaloidy. Kwiaty mają jasnoniebieski kolor i zebrane są w gęste, kuliste kwiatostany na szczycie pędów. Główka kwiatu jest otoczona okrywą złożoną z licznych, zaostrzonych, grubo ząbkowanych, zielonych podsadek, dzięki którym kwiatostan przypomina pojedynczy kwiat.

***

Na różowych wiechach kwiatów, żółto-czarny chrząszcz - strangalia wysmukła (Strangalia attenuata), z rodziny kózkowatych.

Najczęściej spotykamy osobniki z żółtymi pokrywami, pokrytymi czarnymi plamami, które tworzą przepaski. Odnóża są żółte, poza tylnymi udami, które są czarne. Na przedpleczu znajduje się wzgórek. Czułki mają żółte pierścienie. Długość ciała wynosi 14-20 mm. Osobniki dorosłe żywią się pyłkiem kwiatów oraz nektarem. Rozwój trwa 2-3 lata. Samica składa jaja w korze drzew i krzewów. Larwy rozwijają się w butwiejącym drewnie.

***

Baldurek pręgowany, pętlak czteropaskowy (Leptura quadrifasciata) – gatunek chrząszcza z rodziny kózkowatych i podrodziny zmorsznikowych (Lepturinae). Odżywiają się pyłkiem kwiatów, szczególnie baldaszkowatych i różowatych.

Długość ciała 11–19 mm. Pokrywy czarne z czterema poprzecznymi, żółtymi lub pomarańczowymi przepaskami. Przednie i tylne brzegi przedplecza opatrzone niegęstym żółtym owłosieniem. Odnóża i nasadowe człony czułków czarne