Tygrzyk paskowany (Argiope bruennichi)

Tygrzyk paskowany (Argiope bruennichi) – gatunek pająka sieciowego z rodziny krzyżakowatych (gromada - pajęczki). Samica głowotułów ma srebrzysty, odwłok zaś srebrzysty lub złotawy z czarnymi poprzecznymi prążkami. Samica osiąga do 25 mm. Samiec jest znacznie mniejszy od samicy, ma zaledwie ok. 7 mm.

Pajęczyna tygrzyka paskowanego jest duża, kolista, gęsto upleciona w płaszczyźnie pionowej, z charakterystycznym zygzakowatym szwem wzmacniającym (stabilimentum).

Tygrzyki żywią się tym, co złapią w sieć, głównie są to muchy, koniki polne, motyle i inne owady, pająk ten potrafi upolować nawet ważkę oraz osę i pszczołę (lecz gdy zostanie użądlony, ginie na miejscu). Jeden owad wystarczy tygrzykowi nawet na tydzień; gdy jest głodny, wisi sam na środku sieci i czeka na ofiarę.

Okres godowy pająki przechodzą pod koniec lata. Malutkie samce wysyłają sygnały – szarpnięcia nici, ostrożnie zbliżając się do samicy. Ta, jeśli jest gotowa do kopulacji, pozwala mu wślizgnąć się pod odwłok. Na ogół zjada samca po kopulacji, czasami nawet w czasie jej trwania. Fragment nogogłaszczki samca pozostaje w narządzie rozrodczym samicy. Później samica przędzie balonowy kokon, w którym wylęgają się, a następnie zimują młode pająki.

Jeżówka (Echinacea)

Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea (L.) Moench.). Zielna bylina o wysokości 60–150 cm, rzadko do 180 cm. Kłącze o długości do 15 cm, rozgałęzione, czerwonawobrunatne do ciemnobrunatnego na powierzchni. Posiada liczne podstawy łodyg. W środku jest włókniste i białe. Liczne korzenie są spiralnie skręcone. Na powierzchni drobno poprzecznie pomarszczone.

Liście naprzemianległe, jajowate do lancetowato-jajowatych, nieregularnie ząbkowane, pomarszczone z obu stron, ciemnozielone z wyraźnymi jasnozielonymi nerwami. Blaszka liściowa jest gruba i błyszcząca. 

Kwiaty

Listki okrywy dużego koszyczka są ustawione w 2 lub 3 rzędach. Pełny osadnik kwiatostanowy jest lekko wypukły. Każdy z zewnętrznych, fioletowych, języczkowatych kwiatów (4–6 cm) i wewnętrznych fioletoworóżowych kwiatów rurkowatych jest przyrośnięty do czerwonawego, zaostrzonego i sztywnego przykwiatka, który wystaje ponad kwiaty rurkowate. Kielich jest zredukowany do bardzo małego wyrostka, jedna z działek ma do 1 mm długości. 

U odmian ozdobnych kwiaty są także w innych kolorach.

Roślina lecznicza. Tradycyjnie stosowana w leczeniu objawów przeziębienia i grypy w celu skrócenia czasu infekcji dróg oddechowych oraz złagodzenia ich przebiegu. Ekstrakty stosuje się także we wspomaganiu działania układu odpornościowego. Jeżówka przyciąga owady, zarówno pszczoły jak i motyle.

Zobacz też:

Rudbekia (Rudbeckia) i jeżówka (Echinacea)

Ćma bukszpanowa - gąsienice na bukszpanie

Mój wiecznie zielony krzew bukszpanu, jedyny na mojej działce jeszcze kilka dni temu był rzeczywiście zielony. Dzisiaj ujrzałam zupełnie suchy ogołocony z liści krzew, za to na na bukszpanie zobaczyłam mnóstwo gąsienic. To larwy ćmy bukszpanowej (Cydalima perspectalis) motyla z rodziny wachlarzykowatych. 

 

  

Już od kwietnia powinnam była przeglądać gałązki bukszpanu, rozchylać je i zaglądać do wnętrza korony krzewu, gdyż to tam najczęściej ukrywają się gąsienice. Niby obserwowałam, ale jak widać niedokładnie.

Gąsienice wylęgają się z jaj składanych przez motyle, których skrzydła mogą być białe z brązową obwódką lub jasnobrązowe, z fioletowym połyskiem i białą, półksiężycowatą plamą. Te motyle to dorosłe osobniki ćmy bukszpanowej.

 

Gąsienice ok. 4 cm długości mają barwę zieloną, a wzdłuż ich ciała przebiegają ciemniejsze paski. Młode gąsienice obgryzają brzegi liści bukszpanu, starsze zaś zjadają już całe liście. Obecności gąsienic towarzyszą oprzędy jedwabnych nici. Na takich niciach spuszczają się w dół.

Bukszpan na mojej działce (2021.07.13)

 

*****

 

Linki:

https://www.entomo.pl/

Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

Ogród Botaniczny UJ przy ul. Kopernika w Krakowie powstał z inicjatywy Hugona Kołłątaja, podczas reformy Akademii Krakowskiej. Jest najstarszym istniejącym ogrodem botanicznym w Polsce (najstarszy na świecie to Ogród Botaniczny w Padwie).  Zdjęcia z 9 czerwca 2021 roku.

Collegium Śniadeckiego UJ przy ul. Kopernika 27 jest siedzibą Instytutu Botaniki UJ. Mieści się w dawnej willi podmiejskiej z XVI w. przebudowanej u schyłku XVIII w. na Obserwatorium Astronomiczne (założone przez Jana Śniadeckiego profesora matematyki i astronomii Uniwersytetu Jagiellońskiego). Obserwatorium astronomiczne działało do drugiej połowy XX w., pozostały po nim kopuły na dachu budynku oraz niewielka ekspozycja z lunetą w jednej z nich.

Utworzono tu również Stację Meteorologiczną, która od 1825 roku funkcjonuje do dziś i prowadzi zapisy pogody.

 

Ogród posiada około 8 tys. gatunków i odmian zgrupowanych w kilku działach m. in. dział systematyki roślin, roślin chronionych (ponad 140 gatunków) i zagrożonych, genetyki, flory polskiej, ekologii kwiatów, roślin leczniczych (426 gatunków), arboretum oraz alpinaria. 

Ogród posiada 3 kompleksy szklarniowe: Victorię (Szklarnia nr 5 wraz z Zimownikiem), Jubileuszową i Holenderkę. 

W palmiarni Victoria znajduje się daktylowiec kanaryjski (Phoenix canariensis) liczący 180 lat. Ta palma daktylowa pochodzi z Wyspo Kanaryjskich.

 

 

Ogród Botaniczny pełni funkcje dydaktyczne i naukowe, służy studentom nauk przyrodniczych. Kojarzy mi się głównie z okresem studenckim, kiedy w latach 1973-78 studiowałam na biologię Wydziale Biologii i Nauki o Ziemi, kojarzy mi się nie tylko z zajęciami z systematyki roślin, egzaminem z tego przedmiotu u prof. Jana Kornasia, ale też ze spacerami po alejkach wysadzonych niezwykle rzadkimi okazami krzewów, kwiatów i drzew. Korzystając z opisu roślin po łacinie i po polsku można było łatwiej przyswoić sobie nazewnictwo kwiatów, bylin, krzewinek etc.

***

W szklarni „Holendarka” znajduje się m.in. najstarsza i największa w Polsce kolekcja storczyków wśród polskich ogrodów botanicznych licząca obecnie ok. 360 gatunków należących do 104 rodzajów. 

Większość gatunków to porośla czyli epifity, występujące głównie na obszarach tropikalnych, rosnące na pniach i koronach drzew. Storczykowate (Orchidaceae), popularnie zwane orchideami to rodzina z klasy jednoliściennych licząca ok. 25 tys. gatunków, w Polsce ok. 50 gatunków, a kolekcja Ogrodu Botanicznego liczy ok. 600 gatunków.

Wśród nich atrakcyjnie wyglądającą rośliną są "łosie rogi" Platycerium Desv. - Płaskla z rodziny paprotkowatych. Wykształcają dwa rodzaje liści: płaskie - tarczowate liście płonne przylegają dolną częścią do podłoża i chronią kłącze oraz korzenie przed uszkodzeniem i wysuszeniem. U góry nieco odchylone tworzą naturalną "doniczkę" zbierającą wodę. Asymilujące liście płodne są dychotomiczne lub rozgałęzione w kształcie poroża i wyrastają lub zawieszają się z kłącza. Na ich dolnej stronie znajdują się skupienia zarodni tworząc brązowe plamy. Jeśli warunki są odpowiednie, zarodniki kiełkują w sposób naturalny na okolicznych drzewach. Pochodzi z regionów tropikalnych i umiarkowanych Ameryki Południowej, Afryki, Azji, Australii i Nowej Gwinei.

 

**

Sekcja roślin ozdobnych - tzw. wstążka krakowska

Pustynnik (Eremurus) – jednoliścienna roślina z rodziny złotogłowowatych. Kwiaty zebrane w wysokie (do 3 m), nierozgałęzione kwiatostany groniaste. Rozmnaża się je z nasion wysiewanych latem bezpośrednio po zbiorze lub przez podział bulw latem. 

 

 

***

Dąb szypułkowy (Quercus robur), tzw. "dąb Jagielloński" - jest najstarszym i największym pomnikiem przyrody na terenie Ogrodu Botanicznego UJ w Krakowie. 

Wiek dębu szacuje się na około 250 lat. 

Takich pomników przyrody znajduje się 11, m. in.:

- dereń jadalny (Cornus mas) zwany "dereniem Śniadeckiego" - wedle tradycji 2 okazy derenia zostały posadzone przez astronoma Jana Śniadeckiego ok. 1790 roku.

- metasekwoja chińska (Metasequoia glyptostroboides) uznana za wymarłą i ponownie odkryta w 1941 roku, kiedy to żyjące okazy odkryto w górach na terenie Chin. Drzewo szpilkowe zrzucające szpilki na zimę.

- miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba)

- dąb węgierski (Quercus frainetto), mierzący 5 m w obwodzie oraz cypryśnik błotny.

 

Miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba) żeński i dąb szypułkowy (Quercus robur), tzw. "dąb Jagielloński".

metasekwoja chińska (Metasequoia glyptostroboides)

Na stawie w środkowej części Ogrodu znajduje się cypryśnik błotny (Taxodium distichum) będący również okazem pomnika przyrody.

 

***

Kontakt z przyrodą, dobra kawa, smaczne lody w uroczej kawiarence, na dodatek w otoczeniu pięknych kompozycji kwiatowych na terenie Ogrodu Botanicznego UJ w Krakowie działa terapeutyczne. W środku miasta na łonie natury.

 

 

Linki:

Collegium Śniadeckiego UJ. Ogród Botaniczny w Krakowie

Dąbrówka rozłogowa (Ajuga reptans)

Dąbrówka rozłogowa (Ajuga reptans) bylina ozdobna, płożąca z nadziemnymi rozłogami. Osiąga 10-20 cm wysokości. 

Na mojej działce dąbrówka rozłogowa, ekspansywna, ma bordowe liście, zaś wiosną w okresie kwitnienia liście są zielone. Kwitnie w maju. Liście dąbrówki zebrane w rozetę w zależności od odmiany są zielone, bordowe, czerwonopurpurowe, biało obrzeżone lub trójbarwne. 

Kwiaty na szczycie łodygi zebrane w groniasty niebieskofioletowy kwiatostan. Korona kwiatu z górną wargą krótszą, dolną większą, trójklapową, zwisającą. Trochę podobna do kwiatu bluszczyka kurdybanka (Glechoma hederacea). 

Kielich dzwonkowaty szorstko owłosiony. Przy nasadzie zalążni znajduje się duży, złocistego koloru miodnik wytwarzający nektar. 

Roślina miododajna. Jest podstawowym źródłem nektaru dla motyli dostojki eufrozyny (Boloria euphrosyne) i dostojki selene.

Roślina zawiera fitosterole, flawonoidy i witaminę C ma właściwości lecznicze. Działa przeciwzapalnie, ściągająco i regenerująco na skórę - atopowe zapalenie skóry, ciężko gojące się rany, otarcia, wypryski. 

Napar z zioła nadaje się głównie do twarzy, ale też jako okład na oczy, bo działa równie dobrze jak świetlik. Pomaga niwelować oznaki ich zmęczenia, a także można go stosować przy zapaleniu spojówek. 

Maść z rozdrobnionej rośliny roztartej z masłem lub olejem lnianym i można nakładać na skórę.

Dąbrówka rozłogowa rozmnaża się ją przez podział rozrośniętych kęp.

 

  

 

motyl dostojka eufrozyna (Boloria euphrosyne)

Magnolia (Magnolia L.)

Rozłożyste drzewa lub krzewy magnolii (Magnolia L.) mają wielkie, niezwykle efektowne kwiaty - białe, różowe, różowo-purpurowe, a nawet fioletowe.

Magnolie kwitną na przełomie marca i kwietnia. Kwiaty nie wytwarzają nektaru, a jedynie słodką nektaropodobną wydzielinę. Są owadopylne obupłciowe, a ich zapylaniem zajmują się chrząszcze.

Wewnątrz kwiatu występują bardzo liczne grube i masywne pręciki oraz wiele słupków. Wszystkie te elementy są osadzone spiralnie na mocno wydłużonym (nawet do 5 cm) dnie kwiatowym utworzonym z dużej liczby zalążni.

Owoce i nasiona

Szyszkowate, podługowate owoce zbiorowe długości 8-12 cm, złożone z wielu mieszków, z których każdy zawiera jedno lub dwa spłaszczone, czarne nasiona otoczone jaskrawoczerwoną osnówką. Nasiona łączą się z mieszkiem cienką, białą nitką. Okres dojrzewania owoców: IX-XI.

Długość życia magnolii sięga od 100 do nawet 200 lat.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Jasnota purpurowa (Lamium purpureum L.)

Pospolity chwast spotykany w ogrodach, parkach, łąkach, polach uprawnych - Jasnota purpurowa (Lamium purpureum L.) o niezbyt przyjemnym zapachu. Jest jedną z kolorowych roślin, które kwitną już wczesną wiosną, tworząc purpurowe dywany na zielonych trawnikach. Purpurowe kwiaty dwuwargowe w kątach liści tworzą 3-5 kwiatowe nibyokółki. Po przekwitnięciu powstają owoce typu czterodzielnej rozłupni.

Jest miododajna, kwiaty jasnoty purpurowej dostarczają pszczołom nektaru i pyłku. Lecznicza - ma właściwości bakterio- i grzybobójcze, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, żółci czy soku trzustkowego.