Babka (Plantago L.) inwazyjny chwast o właściwościach leczniczych

Babka zwyczajna, babka większa (Plantago major L.) bylina, która bujnie rośnie na mojej działce, osiągając wysokość ok. 30 cm. Nie traktuję jej jak pospolite chwasty, bo świeże liście babki mają właściwości lecznicze na niewielkie zranienia, ukąszenia owadów, zwichnięcia, ropiejące rany, owrzodzenia, napar służy do przemywania trudno gojących się ran. Ma działanie: wykrztuśne, przeciwzapalne, powlekające (osłaniające). 

W Chinach znana była już od 3000 lat. W starożytności zalecana była w przypadku ukąszeń przez węże i skorpiony.

Pospolita na terenie całego kraju, także w wyższych położeniach górskich. Zasiedla tereny ruderalne, pobocza dróg, łąki, pastwiska, łęgi. Można ją spotkać wśród łęgowej roślinności np. przy brzegach Sanu w Kuryłówce. 

Gatunek o dużej zmienności poszczególnych cech, np. wielkości, kształtu liści czy długości pędów kwiatostanowych. Powszechnie znane są babka zwyczajna, babka lancetowata, wąskolistna (Plantago lanceolata L.) i babka średnia (Plantago media), ale jest ich o wiele więcej (ok. 200 gatunków).

Jedną z trzech powszechnie występujących babek w Polsce jest babka średnia (Plantago media) o mniejszych liściach i 'kudłatym' kwiatostanie.

 

babka średnia (Plantago media) - kwiatostan

Łodyga babki silnie skrócona (dlatego liście skupione w przyziemnej różyczce), tylko w czasie kwitnienia rozwijają się 1–3 (rzadziej więcej) nierozgałęzione łodygi kwiatonośne, prosto wzniesione, bezlistne, obłe i skąpo owłosione, wyrastające z pachwin liści. Liście skupione w przyziemnej różyczce liściowej. Blaszka szerokojajowata (najwyżej 1,5 razy dłuższe niż szersze), całobrzega albo skąpo ząbkowana, naga lub słabo owłosiona, z 5 lub 7 (lub 9 – dla bardzo dużych liści) równoległymi nerwami, w nasadzie zaokrąglona lub sercowata. Ogonki liściowe mniej więcej długości blaszki, nagie lub luźno tylko owłosione.

Kwiaty babki zwyczajnej zebrane w szczytowe, walcowate kłosy o długości równej szypule, lub większej. Niepozorne, małe (do 2 mm długości), siedzące o zredukowanych szypułkach, żółtawozielone. Kielich złożony z czterech, szerokoeliptycznych działek, wolnych do samej nasady. Korona 4-płatkowa, rurkowata, naga. Pręciki 4 z długimi, białymi nitkami zakończonymi bladoliliowymi, z czasem brudnożółtymi pylnikami. Kwitnie od czerwca do października, według niektórych źródeł od maja do września

Roślina lecznicza.  Surowiec zielarski: liście – Folium Plantaginis majoris.

Zbiór i suszenie: zbiera się od maja do września i suszy w warunkach naturalnych lub w suszarni, w temperaturze do 40 °C.

Gatunek charakterystyczny (Ch.) dla: O. Plantaginetalia majoris [ssp. major], Ass. Prunello-Plantaginetum [var. brachystachya], Ass. Juncetum tenuis [var. microstachya]

Babka lancetowata, babka wąskolistna, języczki polne (Plantago lanceolata L.) – gatunek byliny należący do rodziny babkowatych (Plantaginaceae Juss.). Nasiona babki stanowią przysmak kanarków. Rozsiewane są przez zwierzęta (zoochoria) i ludzi (antropochoria). Jest rośliną żywicielską larw motyli przeplatki aurelii, britomartis, atalii, didymy i cinksii.

Szkarłatka jagodowa (Phytolacca acinosa)

Dwa lata temu wyrosła mi roślinka w miejscu, gdzie posiałam nasionko hibiscusa. Okazuje się, że to nie hibiscus (ketmia), ale szkarłatka jagodowa (Phytolacca acinosa). Gatunków tej byliny jest dużo, mylona często ze szkarłatką amerykańską. Wikipedia węgierska w tłum. na polski podaje nazwę - dziewanna chińska, chińska purpura - duża, wieloletnia roślina zielna pochodząca z Chin. vide>> https://hu.wikipedia.org/wiki/K%C3%ADnai_alk%C3%B6rm%C3%B6s 

Moja dwuletnia ma wysokość ok. 80 cm. Pewnie się rozrośnie do 2 metrów, wyglądem przypomina liściasty krzew podobny do hortensji. 

 

  

Łodyga gruba, duże liście 10-30 mm długie x 5-15 mm szerokie, jajowate, skrętoległe. 

Drobne liczne kwiaty zebrane w podłużne groniaste kwiatostany wyrastające z kątów liści, wzniesione, tj. nie zwisają jak u innych szkarłatek. Drobne, małe, białe kwiaty. Działki kielicha w liczbie 8, białe, rzadziej zielonkawe lub czerwone, zaokrąglone, Płatków korony brak. Owoc, który pozostaje wyprostowany, jest początkowo zielony, następnie dojrzewa do ciemnofioletowego, błyszczącego, a na końcu do czarnego. Bardzo kolorowy.  Owocem szkarłatek są jagody podobne do owocu jeżyny, składające się z 8 jagódek.

Jej jagody, nasiona i korzenie są trujące.

Nasiona kiełkują w kwietniu, następnie w pierwszym roku rozwija silny system korzeniowy, a od drugiego roku z głównego korzenia wyrasta kilka pionowych, liściastych pędów. Zaczyna kwitnąć w maju, ale szczyt osiąga w czerwcu - lipcu. Rozmnaża się przez nasiona i rozprzestrzenia się przez ptaki (głównie drozdy), które zjadają widoczne jagody. Po pierwszych przymrozkach giną jej części nadziemne. Preferuje gleby luźne, bogate w składniki odżywcze, obojętne lub wapienne. Preferuje półcień, ale dobrze rośnie na słońcu lub w cieniu. Hamuje wzrost rodzimej roślinności wraz z jej zacienieniem i toksynami ( allelopatia ).

Młoda roślina nie wytwarza jeszcze lub prawie nie wytwarza toksycznych związków, przez co jej pędy i delikatne liście po ugotowaniu są jadalne (podobnie jak szparagi czy szpinak ). Niektóre zawarte w nim substancje powodujące wymioty i biegunkę rozkładają się podczas gotowania.

Sok owocowy był kiedyś stosowany jako barwnik spożywczy, na przykład do barwienia wina. 

Jej pierwotną ojczyzną jest Azja Wschodnia ( Chiny , Japonia , Korea , Wietnam i Indie ). W Europie zaczęła być sadzona jako roślina ozdobna, zdziczała w wielu miejscach w ogrodach i parkach i rozprzestrzenia się jako gatunek inwazyjny. Jego pierwsze potwierdzone występowanie na Węgrzech pochodzi z 1945 r. w Bázakeretty , od tego czasu rozpowszechniło się głównie w okolicach Budapesztu i na północno-zachodnim Zadunaju, ale w mniejszym stopniu stwierdzono go w całym kraju; prawie wyłącznie z osiedli lub ich najbliższego otoczenia.

 

  

Ryjówka (Soricinae) - Rodzina Ryjówkowate (Soricidae)

Ryjówka (Soricinae) - owadożerny ssak z rodziny Ryjówkowate (Soricidae).

Ryjówki (Soricinae, G. Fischer 1814) to podrodzina w rodzinie ryjówkowate Soricidae z rzędu ryjówkokształtne Soricomorpha. Obejmuje dwa rodzaje: Sorex (ryjówki) i Neomys (rzesorki). 

W Polsce występuje 6 gatunków: 

• ryjówka aksamitna Sorex araneus, dł. ciała 4-8 cm
• ryjówka średnia (białowieska) Sorex caecutiens, 
• ryjówka malutka Sorex minutus, dł. ciała 4-6 cm
• ryjówka górska Sorex alpinus, 
• rzęsorek rzeczek Neomys fodiens, dł. ciała 7-10 cm
• rzesorek mniejszy Neomys anomalus, dł. ciała 6-9 cm. 

Na mojej działce znalazłam martwe zwierzę. Być może to ryjówka aksamitna. 

Długość ciała ok. 10 cm, ogon pokryty sierścią ok. 7 cm. Sierść na grzbiecie jest ciemna, prawie czarna, na stronie brzusznej nieco jaśniejsza. Ryjek długi.

 

 

 

RYJÓWKA AKSAMITNA  (Sorex araneus Linnaeus, 1758).

Pyszczek silnie wyciągnięty w ryjek. Okrywa włosowa gęsta, krótka. Grzbiet jednolicie brunatny, brunatnokasztanowy. Spód jaśniejszy, szaro-brunatny, łagodnie odgraniczony od grzbietu. Ogon równomiernie owłosiony. Długość ciała 4-8 cm, długość ogona 50-60 % długości ciała. Pokarm wyłącznie mięsny: drobne bezkręgowce, głównie owady, dżdżownice, ślimaki, wije, małe płazy, młode gniazdowe ssaki, padlina. Zapotrzebowanie pokarmowe wysokie, równe 100 % masy ciała. Gatunek terytorialny. Zamieszkuje lasy, zarośla, pola, łąki, turzycowiska, parki, ogrody, cmentarze. Wykorzystuje nory małych gryzoni. Gniazda pod ziemią, na kępach, przy/w zmurszałych pniach. Ruja III-IX, młode rodzą się w III-IX. Liczba miotów w roku: 3-4, liczba młodych w miocie 1-9. Aktywna cały rok i całą dobę, z przerwami na odpoczynek. Maksymalna długość życia 14 miesięcy. Średnio żyje 6 miesięcy. Wrogowie naturalni: głównie ptaki drapieżne, rzadziej drapieżne ssaki. Objęta ochroną gatunkową ścisłą.

RYJÓWKA MALUTKA (Sorex minutus Linnaeus, 1766).
Pyszczek silnie wyciągnięty w ryjek. Długość ciała 4-6 cm, długość ogona 70-75% długości ciała.