Rudbekia (Rudbeckia L.) i jeżówka (Echinacea)

Rudbekia (Rudbeckia L.), podobnie jak jeżówka (Echinacea) – rośliny ozdobne o dekoracyjnych kwiatach.
Rudbekia i jeżówka pochodzą z Ameryki Północnej i są ze sobą spokrewnione. Obie rośliny należą do rodziny astrowatych, a łączy je taka sama budowa kwiatostanu – koszyczka. 

Rudbekie to rośliny jednoroczne, dwuletnie lub byliny, rosnące z powodzeniem kilkanaście lat na jednym stanowisku. Jeżówki natomiast to krótkowieczne byliny (efektowne 3–4 sezony). Między rudbekiami i jeżówkami jest wiele podobieństw. Są to rośliny tworzące kępy o wzniesionych, sztywnych pędach. W zależności od gatunku rudbekie osiągają od kilkudziesięciu cm do 2 m wysokości, jeżówki natomiast dorastają do 150 cm wysokości. Mimo znacznych rozmiarów nie mają tendencji do pokładania się i nie wymagają stosowania podpór. Liście mają pojedyncze, jajowato lancetowate, naprzemianległe, zazwyczaj ciemnozielone. Niektóre gatunki mają łodygi i liście owłosione. 

Kwiatostanem jest koszyczek złożony z dużych, brzeżnych kwiatów języczkowych o jaskrawych kolorach. W środku znajdują się małe kwiaty rurkowe.
Kolory kwiatostanów rudbekii i jeżówki są zróżnicowane. 

Rudbekia ma kwiaty języczkowe żółte (najpopularniejszy kolor), żółto-czerwone, żółto-brązowe, rdzawe, a kwiaty rurkowe zielone, rdzawe, purpurowe, brązowe, czarne. 

Ulistnienie skrętoległe. Dolne liście szerokojajowate z ostrym końcem i ząbkowane, górne lancetowate i całobrzegie. U typowej formy są szorstko owłosione. Wytwarza rozłogi, za pomocą których rozmnaża się wegetatywnie. 

Jeżówka ma kwiaty języczkowe białe, kremowe, żółte, pomarańczowe, różowe, czerwone, purpurowe, a kwiaty rurkowe zielone, rdzawe, żółte, pomarańczowe, czerwone, purpurowe.

Gatunki rudbekii:

Rodzaj rudbekia (łac. Rudbeckia) obejmuje około 15 gatunków. W Polsce w środowisku naturalnym występują tylko dwa gatunki rudbekia naga (Rudbeckia laciniata) i rudbekia owłosiona (R. hirta). Są to tzw. agriofity, czyli rośliny obcego pochodzenia, które zdołały się zadomowić w obcym siedlisku. 

Obecnie w Polsce uprawianych jest kilka gatunków rudbekii:  

• rudbekia błyskotliwa (Rudbeckia fulgida Aiton) – gatunek uprawiany, najpopularniejsza, tworząca gęste kępy
• rudbekia dwubarwna (Rudbeckia bicolor Nutt.) – gatunek uprawiany
• rudbekia lśniąca (Rudbeckia nitida Nutt.) – gatunek uprawiany, tworząca mniej okazałe kępy
• rudbekia naga (Rudbeckia laciniata L.)
• rudbekia okazała (Rudbeckia speciosa Wender) – gatunek uprawiany
• rudbekia owłosiona, r. ostra (Rudbeckia hirta L.) - jednoroczna

rudbekia dwubarwna (Rudbeckia bicolor)

 

rudbekia błyskotliwa (Rudbeckia fulgida Aiton)

rudbekia dwubarwna (Rudbeckia bicolor)

rudbekia dwubarwna (Rudbeckia bicolor)

rudbekia błyskotliwa (Rudbeckia fulgida Aiton)

Nazwę rudbekia nadał roślinie Karol Linneusz – sławny szwedzki przyrodnik, który chciał w ten sposób uhonorować jednego ze swoich zdolniejszych uczniów – Olafa Rudbecka.

Rodzaj jeżówka (łac. Echinacea) liczy 9 gatunków. W Polsce uprawiane są trzy gatunki: 

• najpopularniejsza jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea), 
• jeżówka blada (Echinacea pallida) o wąskich zwisających płatkach kwiatów języczkowych i 
• jeżówka wąskolistna (E. angustifolia) – blisko spokrewniona z jeżówką purpurową, ale o węższych liściach. 

 

 

Nazwa jeżówka – Echinacea pochodzi od greckiego słowa „echinos”– jeż, i właśnie środek kwiatostanu jeżówki przypomina to zwierzątko.

Jeżówka purpurowa to także roślina lecznicza.

Indianie Ameryki Północnej stosowali jeżówkę purpurową w leczeniu różnych dolegliwości, Komanczowie w bólu zębów i gardła, a Indianie ze szczepu Sioux przeciwko wściekliźnie oraz we wszelkich stanach zapalnych. Współczesna medycyna także wykorzystuje jeżówkę purpurową. Jeżówkę stosuje się w stanach zapalnych, przeziębieniach, alergiach skórnych, astmie, oparzeniach. Surowcem zielarskim są kwiaty oraz korzenie 4-letnich roślin.

Linki:

jeżówka (Echinacea)

http://www.swiatkwiatow.pl/poradnik-ogrodniczy/rudbekie-w-ogrodzie-id118.html

http://www.wymarzonyogrod.pl/kwiaty-i-rosliny-na-rabaty/roslinne-kompozycje/rudbekia-i-jezowka-rosliny-ozdobne-o-dekoracyjnych-kwiatach,94_1669.html

Róża pomarszczona (Rosa rugosa Thunb.) - róża japońska

 W tym roku zakwitła mi na działce róża, szczególnie cenna. Kilka lat temu wykopałam z ogrodu mojej Babci w Kuryłówce niewielką sadzonkę z korzeniami. Okazałe krzewy różane rosły tam od niepamiętnych czasów tworząc długi szpaler wzdłuż płotu niczym żywopłot. Ta na mojej działce będzie mi zawsze  przypominała szczęśliwe chwile spędzone na wsi u moich Dziadków. 

Babcia i także moja Mama robiły z płatków róży soki, a także z płatków ucierały masę różaną do pączków. Przy zbiorze płatków do celów spożywczych należy usuwać z nich białe nasady, które mają gorzki smak. Płatki uciera się z cukrem w celu uzyskania nadzienia do wyrobów cukierniczych lub gotuje z cukrem do uzyskania konfitury. 

To róża pomarszczona zwana też różą japońską (Rosa rugosa Thunb.) - ozdobna, jadalna, lecznicza. Kwiaty ma pachnące, ale pozbawione miodników - gruczołów produkujących nektar.

Naturalnie rośnie w Azji. Zawleczona do Europy na dobre zadomowiła się również w Polsce. Inwazyjna, rozrasta się bardzo szybko nawet na piaszczystych siedliskach. Młode pędy omszone, dojrzałe pędy pokryte kolcami. Ogonki liści owłosione i też pokryte kolcami.  

 

Owoce rzekome (hypancja) róży pomarszczonej są niezwykle bogatym źródłem witaminy C. Już 1–3 owoce rzekome w zupełności wystarczą do pokrycia dziennego zapotrzebowania człowieka na tę witaminę.  

Witaminy są stabilizowane przez flawonoidy, dzięki czemu zachowują się w dużym stopniu nawet podczas obróbki. Zawierają poza tym ok. 10–14 mg% karotenu, olejek eteryczny, kwasy organiczne, związki mineralne. Także płatki tego gatunku są cenionym produktem żywnościowym i wyróżniają się silnym aromatem. Jadalne są także młode pędy i liście róż. Mogą być używane do sporządzania przetworów i win oraz do zaparzania napojów. 

Topinambur (Helianthus tuberosus L.) Słonecznik bulwiasty, bulwa

Topinambur (Helianthus tuberosus L.) zwany także słonecznikiem bulwiastym, bulwą, karczochem jerozolimskim (mimo, że nie jest rodzajem karczocha) – gatunek rośliny wieloletniej rośliny zielnej z rodziny astrowatych, pochodzący z Ameryki Północnej. Został rozpowszechniony na różnych kontynentach, jako roślina jadalna, pastewna i ozdobna. Gatunek inwazyjny. Nazywany też kanadyjską truflą.
Roślina dorasta do wysokości 1,5 - 3 metrów.
Soczyste, lekko słodkawe podziemne bulwy pędowe o białym lub kremowym miąższu i różowej skórce są jadalne. Wyglądem podobne do korzenia imbiru. Ze względu na bulwę uznawane jest jako warzywo korzeniowe.

 

 

Warzywo cenne ze względu na dużą zawartość witamin: A, B1, B2, B3, B5, B6, C, E, K oraz kwas foliowy, mikro- i makroelementy - miedź, potas, magnez, fosfor, żelazo. 

Można je spożywać na surowo, po przegotowaniu, gotowaniu na parze lub upieczeniu. Można też marynować. 

Roślina lecznicza dla chorych na cukrzycę (ma niski indeks glikemiczny, ponieważ inulina nie jest przyswajana w jelicie, nie powoduje skoku glikemii), wskazana dla osób po chemioterapii. Pomaga oczyszczać organizm ze szkodliwych związków, działa osłonowo na wątrobę, poprawia perystaltykę jelit, korzystnie działa na mikroflorę jelit, zapobiega zakażeniom dróg moczowych.

Berberys Thunberga (Berberis thunbergii) ozdobny krzew ciernisty

Berberys Thunberga (Berberis thunbergii DC.) - krzew ciernisty o gęstym pokroju, zupełnie niepozorny latem, ale za to jesienią i zimą wyjątkowo ozdobny. 

Jesienią liście przebarwiają się na bordowo, a czerwone podłużne jagody utrzymują się na roślinie przez całą zimę. W zimie są chętnie zjadane przez ptaki. 

Kwiaty drobne, żółte w baldachach. Okres kwitnienia - maj - czerwiec. 

Liście całobrzegie, owalne, opadające na zimę.

Rodzina: berberysowate

 

Podobnym krzewem ozdobnym o zabarwionych na bordowo pędach jest irga, ale ten nie posiada cierni. Dojrzałe owoce czerwone, czasem czarne lub pomarańczowe.

Rodzina: różowate

Zobacz też

Ognik szkarłatny (Pyracantha coccinea) ozdobny krzew zimozielony

Bez czarny (Sambucus nigra L.)

Bez czarny, dziki bez czarny (Sambucus nigra L.) - gatunek rośliny z rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae). Krzew o kulistej koronie. Wykorzystywany jest jako roślina lecznicza, kosmetyczna, ozdobna i jadalna. 

Kwitnie w czerwcu, lipcu. Kwiaty białe, promieniste, zebrane w duże i płaskie baldachogrona o średnicy zwykle od 10 do 20 cm, z 5 głównymi gałązkami. Wydzielają silny, niezbyt przyjemny zapach.  

Owoce mięsiste i lśniące pestkowce, po dojrzeniu fioletowoczarne, z 3–6 nasionami. Owoce rodzone są corocznie obficie, dojrzewają od końca sierpnia do października i utrzymują się na roślinie w postaci zwisających owocostanów. 

Wszystkie części rośliny zawierają w różnej ilości trujące glikozydy sambunigrynę i sambucynę. Owoce zawierają je w stanie niedojrzałym. Spożycie niedojrzałych i nieprzetworzonych owoców skutkować może zatruciem.

Wysoka temperatura (gotowanie i smażenie bez przykrycia) usuwa ich własności trujące. 

Objawami zatrucia są: osłabienie, bóle i zawroty głowy, nudności, wymioty, biegunka, przyspieszenie tętna i zaburzenia oddychania aż do duszności włącznie. Pierwsza pomoc polega na sprowokowaniu wymiotów i płukaniu żołądka. Konieczna pomoc lekarza. 

W pyłku, kwiatach i owocach stwierdzono obecność białka, wywołującego reakcje alergiczne takie jak nieżyt nosa, zapalenie spojówek i duszności.

 

 

Właściwości lecznicze:

Według Farmakopea Polska surowcem zielarskim są kwiaty (Flos Sambuci) i dojrzałe (czarne) owoce (Fructus Sambuci).

Napary z kwiatów są używane przy przeziębieniach, do leczenia różnego rodzaju nieżytów i stanów zapalnych dróg oddechowych i chorób reumatycznych.
Kwiaty działają lub przypisywane jest im działanie: moczopędnie, napotnie, przeciwgorączkowo, wykrztuśnie, a zewnętrznie także przeciwzapalnie.
Zewnętrznie naparami z kwiatów przemywa się skórę przy zapaleniach skóry, wypryskach skórnych i oparzeniach, płucze jamę ustną i gardło przy stanach zapalnych oraz przemywa oczy przy zapaleniu spojówek. Napary z kwiatów bzu czarnego przy przeziębieniach mają wielokrotnie silniejsze działanie, niż napary z lipy.

Owoce mają własności przeczyszczające, działają napotnie, moczopędnie, przeciwgorączkowo, przeciwbólowo, odtruwająco, hipolipemicznie (obniżają stężenie triglicerydów, cholesterolu ogółem i cholesterolu LDL (w testach medycznych poglądy te nie zostały potwierdzone), przeciwwirusowo i immunostymulująco. Ze względu na dużą zawartość antocyjanów owoce mają potencjalne działanie przeciwutleniające.
Z owoców zazwyczaj wykonuje się odwary używane do leczenia migreny, nerwobólów, biegunki, chorób reumatycznych, i neurologicznych, a dzięki ich własnościom odtruwającym także przy zaburzeniach przemiany materii.
Wyciągi z owoców mają także słabe działanie przeciwbólowe. Mogą być używane do przemywania jamy ustnej po usunięciu zęba i przy porażeniu nerwu twarzowego.
Tradycyjnie bez czarny wykorzystywany jest także w leczeniu chorób wirusowych. Sok z czarnego bzu stosowany jest w leczeniu grypy i przeziębień. W badaniach klinicznych potwierdzono działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne (wobec Streptococcus pyogenes grupy C i G oraz Moraxella catarrhalis).

W przypadku owoców syrop zawierający ok. 30–38% jagód stosuje się w dawkach 15 ml 3 razy dziennie.

Roślina jadalna, ale trzeba pamiętać o tym, że owoce nie nadają się do spożycia na surowo. Z dojrzałych owoców można robić konfitury, dżemy, kisiele, soki, wino, można je także suszyć. Zawierają cukry, witaminy (głównie B i C), kwasy organiczne i inne związki. Muszą być jednak dojrzałe i ugotowane, gdyż gotowanie usuwa zawartą w nich truciznę.
W medycynie tradycyjnej ekstrakt z bzu wykorzystywany był w leczeniu cukrzycy.

Inne zwyczajowe nazwy polskie: bez lekarski, bez pospolity, bzowina, bzina, buzina, hyczka, baźnik, bess, best, bestek, bez apteczny, bez aptekarski, bez biały, bez dziki, bzowina czarna, bzowki, côrny bez, flider, gołębia pokrzywa, hebz, holunder, hyćka, kaszka, suk. 

Herpetofauna Polski - salamandra, jaszczurki, zaskrońce

 Herpetofauna – ogół wszystkich płazów i gadów występujących na danym obszarze. istnieje też podział herpetofauny na batrachofaunę (płazy) i reptiliofaunę (gady).

Płazy od gadów różnią się między innymi tym, że żyją gady żyją głównie na lądzie, a płazy występują zarówno w środowisku wodnym, jak i lądowym.

Do płazów należą m. in. kumaki, ropuchy, rzekotki, salamandra plamista, traszki, żaby.

Do gadów np. jaszczurki - zwinka, zielona, żyworodna, padalec, wąż Eskulapa, zaskroniec, żmija zygzakowata czy żółwie.

zobacz:

Jaszczurka zwinka

 

 

 

***

Zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix) – gatunek niejadowitego węża z rodziny połozowatych (Colubridae). 

 

Gromada: Gady

Rząd: łuskonośne

Podrząd: węże

Rodzina: połozowate

Podrodzina: zaskrońcowate

Rodzaj: Natrix 

 Zaskroniec zawdzięcza swą polską nazwę charakterystycznym żółtawym plamom „za skroniami”. Plamy te są bardzo wyraźne – pozwalają łatwo rozpoznać ten niejadowity i niegroźny dla człowieka gatunek, otaczają je czarne obwódki. Ubarwienie ciała zmienne, zazwyczaj szarozielone lub brązowawe. Białokremowy brzuch pokrywają nieregularne czarne plamy o podobnym do kwadratów kształcie.

Samica składa jaja od czerwca do lipca w liczbie 9–40, o długości 23–30 mm. Po 2 miesiącach wykluwają się młode, o długości ciała około 15 cm. Od razu są samodzielne.

 

 ***

Salamandra plamista (Salamandra salamandra) - gatunek płaza ogoniastego z rodziny salamandrowatych. Jest jedynym przedstawicielem rodzaju salamandra w Polsce. Dorosłe osobniki charakteryzują się błyszczącym, intensywnie czarnym kolorem, na tle którego widnieją jaskrawe, żółte plamy o nieregularnym kształcie i różnej wielkości.

***

Na stronie internetowej bazy danych Atlasu Płazów i Gadów Polski prowadzonej przez Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk na specjalnym formularzu można zgłosić informację o występowaniu i rozmieszczeniu herpetofauny występującej w Polsce. 

https://www.iop.krakow.pl/plazygady/gatunki 

Pająk krzyżak (Araneae)

Pająk krzyżak ogrodowy (Araneus diadematus) należy do gromady pajęczaków, rodziny krzyżakowatych (Araneidae), rodzaju Araneus z wyraźnym wzorem krzyża na odwłoku. Te pajęczaki są niegroźne dla człowieka.

Rodzina krzyżakowatych obejmuje 3030 gatunków, w Polsce występuje 50 gat.

Pajęczyny krzyżakowatych to sieć łowna pająka utkana z nici przędnej powstałej z lepkiej wydzieliny gruczołów przędnych, krzepnących pod wpływem enzymów. U ujścia gruczołów przędnych znajdują się unikalne dla pająków wyrostki tzw. kądziołki przędne. Większość pająków ma trzy pary, a nieliczne dwie lub jedną parę kądziołków przędnych.

Tarczówka rudonoga (Pentatoma rufipes)

Tarczówka rudonoga (Pentatoma rufipes) – gatunek owada z rzędu pluskwiaków. Owad o długości do 16 mm. Ciało z wierzchu brązowe, metalicznie błyszczące, w czarne kropki, od spodu rdzawe. Czułki, nogi oraz część tarczki i przedplecza pomarańczowe, brzeg odwłoka czarny, z pomarańczowymi paskami.

Tarczówka rudonoga jest pluskwiakiem roślinożernym, żywi się sokami roślin. Czasami wyrządza nieznaczne szkody w sadach wysysając owoce.

 

Rząd: pluskwiaki (Hemiptera)
Rodzina: tarczówkowate (Pentatomidae)
Podrodzina: pluskwiaki różnoskrzydłe (Heteroptera)
Rodzaj: tarczówka (Pentatoma)
Gatunek: Tarczówka rudonoga (Pentatoma rufipes)

Szerszeń europejski (Vespa crabro) – budowa gniazda

Szerszeń europejski (Vespa crabro) – gatunek owada z rodziny osowatych, z grupy żądłówek, największy z osowatych występujących w Europie Środkowej, pospolity na terenie całej Polski, zwłaszcza w pobliżu terenów zamieszkiwanych przez ludzi. Jest gatunkiem typowym rodzaju Vespa.

Szerszenie cieszą się niechlubną opinią, jakoby były bardzo groźne dla człowieka. 
Żądła z gruczołem jadowym posiadają samice i robotnice. W przeciwieństwie do pszczół, jeden szerszeń może żądlić wielokrotnie.

 

Jad szerszeni jest ok 1,7 do 15 razy słabszy od jadu pszczół. Pojedyncze użądlenie pszczoły to 0,1 mg toksyn, przy przeciętnym użądleniu szerszeń wstrzykuje zaledwie 0,01 mg jadu.

Jad pszczoły to melityna, histamina, fosfolipaza A, hialuronidaza. Działanie: Melityna, ma właściwości hemolityczne. Może działać pobudzająco i porażająco na akcję serca. Histamina wywołuje ból, a także obniża ciśnienie krwi. Fosfolipaza A i hialuronidaza działają jak antygeny. Pięć użądleń pszczoły to dawka toksyczna, 40 może wywołać ciężkie objawy chorobowe. Ponad 500 to dawka śmiertelna. Jednak w przypadku osób uczulonych, wskutek reakcji alergicznej zagrożenie śmiertelne stanowi już jedno użądlenie.
Jad szerszenia: histamina, serotonina, acetylocholina, kinina, fosfolipaza A, fosfolipaza B. To acetylocholina wywołuje większy ból niż po użądleniu pszczoły, bo jad pszczoły nie zawiera acetylocholiny.
Działanie: Użądlenia większej liczby szerszeni mogą spowodować śmierć dzieci wskutek porażenia serca i ośrodka oddechowego. Pozostałe objawy podobnie jak u pszczoły miodnej.

Szerszenie budują gniazda w dziuplach spróchniałych drzew, ale zdarza się także gniazdować w budkach dla ptaków, norach gryzoni. 

Od kilku dni pracowite szerszenie budują gniazdo na balkonie mojego domku na działce. 

Jak widać budują gniazda również w pobliżu miejsca bytowania człowieka - ogrodach, na działkach. Jeszcze w lipcu nie było mowy o szerszeniach, sprawdziłam na zdjęciach. Na początku sierpnia cały dzień byłam na działce z wnukiem, też gniazda nie było, na pewno bym zauważyła. Po powrocie z Krakowa zobaczyłam i trudno mi było uwierzyć, że właśnie u mnie na działce upodobały sobie miejsce na dom dla królowej. 

W jednym z otworów górnej części gniazda zaobserwowałam plastry, do których zapłodniona jesienią samica złoży jaja. Królowa składa zapłodnione jaja, z których wylęgną się samice oraz niezapłodnione, z których wylęgną się samce.
Wyklute z jaj larwy będą karmione przez robotnice sokami roślinnymi oraz pyłkami. Po dwóch tygodniach młode królowe wylatują z gniazda, kopulują z samcami, a następnie zapłodnione już szukają schronienia na zimę, np. w szczelinach drzew lub w ziemi.
Gdy w połowie września z kokonów zaczną wychodzić trutnie, szerszenie wykażą się największą agresywnością.

Zadziwiła mnie ich pracowitość, uwijały się, niczym robotnicy pracujący na akord. W pierwszej chwili przeraziłam się, bo szerszenie mają złą opinię. Są bardzo groźne, trzeba koniecznie zadzwonić do straży pożarnej po pomoc - usłyszałam od znajomych.

Tymczasem postanowiłam obserwować ich architektoniczny kunszt budowania gniazda z masy papierowej. Samice mieszając w aparacie gębowym zebrane wcześniej drewno ze śliną produkują ten budulec na gniazdo.  

Początkowo obserwowałam z pewnej odległości, później coraz śmielej z bliska. 

Najwyraźniej mnie ignorowały, mimo, że latały obok mnie w czasie, gdy stałam na drabinie z aparatem w ręku. Fotografowałam i nagrywałam z odległości 1 metra. Szerszenie wykazują największą aktywność - w słoneczny, upalny dzień od godzin porannych do wieczora. W godzinach wczesnoporannych, w pochmurny dzień, także nocą już nie są takie aktywne.  

Zimę przeżywają tylko królowe. Zapadają w stan tzw. diapauzy, czyli proces hamujący rozwój sterowany przez samego owada. Zazwyczaj, gdy temperatura spada do ok. +10 stopni C.

Samce zazwyczaj giną jesienią, gdyż nie są w stanie pozyskać tyle pokarmu, by uzyskać odpowiednią ilość energii lub warunki atmosferyczne na to nie pozwalają. Ich rola w całym cyklu życiowym ogranicza się tylko do zapładniania samic tuż przed wylotem z gniazda. Samce są pozbawione żądła.

Giną również robotnice. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Na balkonie pod gniazdem znajduje się troty, martwe muchy, larwy. Znalazłam jednego, martwego szerszenia.

 

 

Martwy szerszeń

****

 

A to mój punkt obserwacyjny. Gniazda szerszeni na balkonie nie widać, bo jest w cieniu. Dzisiaj, po 2 tygodniach obserwacji gniazdo ma już ok 30 cm szerokości x 30 cm dł i coraz bardziej robi się pękate. Moi znajomi mnie straszą, ostrzegają, pouczają, że to niebezpieczne, że bez ubrania ochronnego etc. A ja siedzę godzinami na działce, prawie codziennie. Na drabinę wychodzę tylko na chwilę, żeby sfotografować, nagrać króciutki filmik i zmykam w pośpiechu.

20 września 2022

Mamy jeszcze lato, kalendarzowe i astronomiczne. Od kilku dni temperatura rano +10 st. C. Nocą z pewnością mniej kresek na termometrze. No, cóż, od 1 września mamy już meteorologiczną jesień, ta kalendarzowa wypadnie za kilka dni, 23 września.

Szerszenie nie lubią tak niskiej temperatury. Na balkonie pod gniazdem zauważyłam na dużej, ciemnej mazistej plamie z owadzich odchodów leżące martwe larwy, z dnia na dzień pojawia się ich coraz więcej. Leży też kilka martwych szerszeni, martwe muchy. I straszny smród z rozkładających się owadzich trupów.

Gniazdo ma jeden duży otwór na dole i wiele mniejszych otworów wlotowych u góry. Być może to otwory wygryzione przez wyklute z larw młode osobniki szerszeni. Dzisiaj byłam świadkiem dziwnego zachowania kilku owadów. Wyglądało to na pastwienie się kilku szerszeni nad jednym owadem. Po kilku minutach ofiara wypadła z gniazda na podłogę balkonu. Niektóre szerszenie przylatywały nie do gniazda, tylko zatrzymywały się na ścianie domku, poruszały się ospale, zachowywały się jakby były pijane.

23 września, w pierwszym dniu kalendarzowej jesieni zdecydowałam się zakończyć dokumentowanie cyklu życia szerszeni. Nie udało mi się uchwycić rójki -  kopulacji szerszeni. Sądząc po mniejszej aktywności owadów, wyklute dorosłe osobniki wyleciały już z gniazda. 

5 października 2022

W południe zastałam gniazdo puste, ale po kilku godzinach zaobserwowałam kilka szerszeni wlatujących do gniazda. Natomiast kilka martwych szerszeni leżało na tarasie.

 

 

 

 

 

11 października 2022

Dzisiaj zastałam gniazdo podziurawione. Odsłonięte zostały plastry. Wewnątrz gniazda bytuje kilka szerszeni. Pod gniazdem leżał ledwo żywy samiec. Próbował jeszcze poruszać się, ale wychodziło mu to niemrawo. Można zaobserwować osobniki z uszkodzonymi skrzydłami, odnóżami, wygryzionym odwłokiem.

 

 

15 października 2022

Gniazdo prawie puste i dziurawe, wygryziona masa papierowa osłaniająca komórki. W zaledwie kilku komórkach, sterczą osobniki, odwłokami na zewnątrz komórki. Być może to kolejne stadium rozwoju, gdy to po przepoczwarczeniu się wkrótce wydostanie się imago. Do gniazda od czasu do czasu, przylatują jeszcze szerszenie, ale znacznie rzadziej niż dotychczas, z częstotliwością raz na kilka, kilkanaście minut.  

 

22 października 2022

Gniazdo opuszczone przez szerszenie i całkowicie spustoszone. Nie ma już szerszeni. Dwa krążki z komórkami leży poniżej gniazda na balkonie. 

 

 

 

 

 

*** 

Poniżej 4 filmiki, w tym jeden z całości obserwacji.

***

Filmik z pierwszego dnia obserwacji gniazda, z 15 sierpnia 2022, kiedy gniazdo było już w dużej części zbudowane

 

***

Filmik z pierwszego i trzeciego dnia obserwacji gniazda, tj. z 15 i 17 sierpnia 2022. 

 

****

Filmik z życia szerszeni  od 11 sierpnia do 23 września 2022

  

***

Filmik z szerszeniem, który ma problem z poruszaniem się (11 10. 2022).