Mięta meksykańska (Plectranthus amboinicus)

Zamiast kwitnących kwiatów posadziłam sobie na balkonie pachnące zioło przypominające wyglądem trochę miętę. Jednak jego listki są bardziej mięsiste, grubsze, owalne, gęsto owłosione z wyraźnie zaznaczoną siateczką nerwów. Dostałam zaledwie kilka listków, które posadziłam bezpośrednio do ziemi. Doskonale się ukorzeniły, bez uprzedniego moczenia w wodzie. 

Zioło jest znane jako mięta meksykańska, mięta grubolistna lub mięta kubańska, a także oregano lub tymianek meksykański, hiszpański lub kubański. 

Roślina posiada nawet różne nazwy łacińskie - m.in. Plectranthus amboinicus, Coleus amboinicus, Coleus aromaticus. 

Mięta meksykańska (Plectranthus amboinicus) podobnie jak spokrewniona z nią komarzyca czyli plektrantus koleusowaty doskonale nadają się do wykorzystania, jako środek odstraszający owady, a przede wszystkim komary. Silny zapach zioła pochodzący od szeregu zawartych w nim związków i olejków eterycznych (m.in. tymol i karwakrol) z pewnością skutecznie zniechęci owady. 

Warto też pamiętać, że zawarty w niej tymol ma wprawdzie działanie lecznicze, ale w większym stężeniu jest trujący i po podaniu doustnym, może powodować uszkodzenia organów wewnętrznych (m.in. wątroby, nerek, serca, układu pokarmowego).

Mięta meksykańska ze względu na swój charakterystyczny, intensywnie ziołowy smak i aromat, określany jako połączenie tymianku, oregano i bazylii z mocną nutą mięty jest cenionym zielem przyprawowym i może być wykorzystywane kulinarnie, neutralizuje agresywne zapachy niektórych mięs (m.in. baraniny, jagnięciny, koziny, dziczyzny) i ryb.

Plectranthus amboinicus nie toleruje mrozu, ani nawet chłodu, dlatego zimy na zewnątrz nie przetrwa. Może być natomiast przez cały rok uprawiany w mieszkaniu, gdyż jest rośliną wieloletnią.
Dla lepszego rozkrzewiania, co jakiś czas warto też uszczykiwać końcówki jego pędów, wykorzystując pozyskane fragmenty jako sadzonki (dobrze ukorzeniają się w wodzie) lub dodatek do potraw.

Jaskółki oknówki zamiast przygotowywać się do odlotu, zajmują się macierzyństwem

Trwają odloty ptaków do ciepłych krajów, głównie do Afryki. Na łąkach widać grupy bocianów, które rozpoczęły sejmiki. Podobnie jak kukułki odlecą pod koniec sierpnia. Jaskółki brzegówki i oknówki oraz skowronki pozostaną do września. Do tego czasu na łąkach będzie można także podziwiać żurawie. Jaskółki dymówki ruszą w drogę w październiku. 

W moim oknie przy kuchni od strony północnej jaskółki (Delichon urbica) uwiły sobie gniazdo już w 2012 roku. Nie pytały mnie o zgodę, nie przeszkadzał im miejski gwar. Od tamtej pory przylatują co roku. Na dodatek w sąsiednim pokoju, również od strony północnej też mają gniazdo, wybudowane kilka lat później, dokładnie 4 lata temu w 2016 roku. 
Jest końcówka sierpnia, zbliża się termin odlotu, prawdopodobnie odlecą do Afryki i Indii. 

Tymczasem w moim gnieździe od kilku dni słucham o każdej porze dnia i nocy ciągłe kwilenie młodych jaskółek. Jest 24 sierpnia, czy zdążą dorosnąć i nauczą się latać na tyle, by nabrać sił na wyruszenie w podróż do ciepłych krajów? A może dorosłe jaskółki odlecą pozostawiając niesamodzielne potomstwo?
Pod koniec lipca znalazłam na parapecie wyrzucone z gniazda rozbite jaja. Widocznie nie chciały wysiadywać drugiego miotu, ponieważ już w tym czasie opiekowały się młodymi pisklakami. 

***

***

zobacz tez:

Jaskółka oknówka Delichon urbica

Lnica pospolita (Linaria vulgaris)

Lnica pospolita (Linaria vulgaris) - bylina należąca do rodziny babkowatych (Plantaginaceae). Rośnie jako chwast na przydrożach, murawach, na kamienistych zboczach, pastwiskach, łąkach, na polach uprawnych. Roślina wydziela nieco nieprzyjemny zapach, ale kwiaty bez zapachu.

 

Kwiaty żółte z ciemnożółtą gardzielą i z ostrogą zebrane w gęste grono w szczytowej części łodygi. Kwitnie od czerwca do września. Z powodu kształtu kwiatów, przypominającego buty, nazywana była dawniej przez lud pantofelkami Matki Boskiej.

    

 

Całe ziele jest trujące, zwłaszcza dla koni. Szczególnie trującym jego składnikiem jest alkaloid peganina. Dawniej była dość uciążliwym chwastem lnu i stąd pochodzi jej nazwa rodzajowa.

Kozibród łąkowy (Tragopogon pratensis L.)

Kozibród łąkowy (Tragopogon pratensis L.) Roślina dwuletnia z rodziny astrowatych. wysokości 30-80 cm. Występuje na łąkach, rowach, miedzach i przydrożach. 

Wszystkie kwiaty wypełniające koszyczek są żółte, języczkowe. Pylniki u góry ciemnobrunatne. Koszyczki kwiatowe zamykają się po południu. Kwitnie w czerwcu i lipcu. Owocem jest wrzecionowata niełupka wydłużona w długo dzióbek z puchem kielichowym. Ma długość 16-22 mm, jest gładka lub pokryta brodawkami. Sok mleczny barwi się na czerwono.

 

 

Dzika marchew (Daucus carota L.)

Marchew zwyczajna (Daucus carota L.) – gatunek rośliny z rodziny selerowatych (baldaszkowatych).
Roślina dwuletnia, szorstko owłosiona i bruzdowana, dorasta do 100 cm, rośnie na łąkach, przydrożach, polanach, w zaroślach, na trawiastych nieużytkach. Liście wyglądają jak u zwykłej marchwi.
Kwiaty małe, białe, zebrane u szczytu rośliny w baldach złożony z pierzastymi pod baldachem i trójwrębnymi pod baldaszkami pokrywami.
Owocem jest rozłupnia, rozpadająca się na 2 jednonasienne rozłupki. Podczas dojrzewania owoców wraz z szypułkami, kwiatostan tworzy rodzaj kłębka.
Owoc rozłupnia, często bogata w białko i oleje.

Łatwo rozpoznać przynależność do tej rodziny ale bardzo trudno oznaczyć poszczególne gatunki. Rodzina baldaszkowatych (selerowatych), której charakterystyczną cechą są kwiaty zebrane w baldach zawiera oprócz wartościowych ziół (biedrzeniec, kminek, koper, dzika marchew) również rośliny silnie trujące (np szczwół i blekot): należy oznaczać bardzo dokładnie i w razie wątpliwości nie zbierać i nie używać tych roślin.

Opaślik sosnowiec (Barbitistes constrictus)

Opaślik sosnowiec (Barbitistes constrictus) – gatunek owada z rzędu prostoskrzydłych (Orthoptera), rodziny pasikonikowatych (Tettigoniidae).

Posiada bardzo silnie rozwinięte odnóża skoczne, silnie skrócone pokrywy oraz bardzo długie czułki, 3-krotnie dłuższe od ciała. Ubarwienie ciała jest zielone lub brunatne, długość ok. 3 cm. Groźny szkodnik niszczący drzewostan leśny, ponieważ jego larwy żerują początkowo na krzewach, roślinach runa, a później na pąkach i igłach drzew iglastych, głównie świerku, sosen. Dorosłe owady pojawiają się od końca czerwca do października.

zobacz też:

http://www.pyrgus.de/

Tawuła wierzbolistna, tawuła bawolina (Spiraea salicifolia L.), Strangalia wysmukła (Strangalia attenuata)

Na skraju lasu, wzdłuż asfaltowej drogi natknęłam się na duże połacie prawie 2 metrowej tawuły wierzbolistnej, tawuła bawolina (Spiraea salicifolia L.). Na sztywnych pędach tawuły piękne różowe wiechy kwiatów, na których siedział sobie żółto-czarny chrząszcz - strangalia wysmukła (Strangalia attenuata), z rodziny kózkowatych.

Liście tawuły długości 4 do 8 cm, skrętoległe, barwy jasnozielonej, pojedyncze, podłużnie lancetowate, z zaostrzonym wierzchołkiem, ostro piłkowane na brzegu i delikatnie orzęsione. 

Kwiaty różowe, drobne, z płatkami korony o długości 3-4 mm, zebrane na szczytach pędów w walcowate lub stożkowate wiechy (o długości 10 do 15 cm).

Zasiedla gleby wilgotne, żyzne, o odczynie obojętnym, piaszczyste i pylaste, mineralno-próchniczne. Spotykany na wilgotnych łąkach, brzegach zbiorników wodnych, w olszynach. Czasami tworzy duże zarośla.

Strangalia wysmukła (Strangalia attenuata) to gatunek chrząszcza z rodziny kózkowatych o zmiennym ubarwieniu. Najczęściej spotykamy osobniki z żółtymi pokrywami, pokrytymi czarnymi plamami, które tworzą przepaski. Odnóża są żółte, poza tylnymi udami, które są czarne. Na przedpleczu znajduje się wzgórek. Czułki mają żółte pierścienie. Długość ciała wynosi 14-20 mm. Osobniki dorosłe żywią się pyłkiem kwiatów oraz nektarem. Rozwój trwa 2-3 lata. Samica składa jaja w korze drzew i krzewów. Larwy rozwijają się w butwiejącym drewnie.

Krwawnica pospolita (Lythrum salicaria L.)

Krwawnica pospolita (Lythrum salicaria L.) - bylina miododajna, wilgociolubna, mrozoodporna, lecznicza. Rośnie w skupiskach na mokrych łąkach, w rowach, nadbrzeżnych zaroślach, na moczarach i brzegach wód.

 

Kwiaty nieduże koloru karminowo-różowego zebrane są w gęste, długie do 30 cm., szczytowe kłosowate kwiatostany skupione w pozorne okółki.
Kwiaty są chętnie odwiedzane przez motyle i pszczoły zbierające nektar z dna kwiatowego. Jest jedną z roślin żywicielskich gąsienic motyla postojka wiesiołkowca.

 

Ziele krwawnicy (Lythri herba) – wysuszone, całe lub rozdrobnione, kwitnące szczyty pędów. wykazuje działanie przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i rozszerzające naczynia krwionośne.

Klinopodium pospolite (Clinopodium vulgare L.), czyścica storzyszek, storzyszek pospolity

Klinopodium pospolite (Clinopodium vulgare L.), czyścica storzyszek, storzyszek pospolity - owadopylna bylina o właściwościach leczniczych należąca do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae, Labiatae).

 

Liście podłużnie jajowate, łodyga owłosiona. 

Purpurowa korona kwiatów dwuwargowa, warga górna dwudzielna powstała ze zrośnięcia 2 płatków, warga dolna trójdzielna powstała ze zrośnięcia 3 płatków.

Kielich kwiatów o zgiętej rurce i grzebieniasto orzęsionych ząbkach.

 

W medycynie ludowej stosowana, jako środek przyspieszający gojenie się ran, wyciąg ma działanie bakteriobójcze. Młode liście są jadalne na surowo lub po ugotowaniu, mogą być używane jako przyprawa lub herbatka

Rozpław sercolistny, Pontederia cordata

Pontederia cordata, pontederia sercolistna syn. rozpław sercolistny, rozpław sercowaty.
Rośliny zielne roczne lub wieloletnie, korzeniące się w dnie zbiorników wodnych lub na ich brzegach (oczka wodne, sadzawki, stawy). 
Ozdobna roślina wodna o niebieskich kwiatach zebranych w kłosy. Podczas kwitnienia kłosowaty kwiatostan liczący do 50 lub nawet więcej kwiatów.
Kwitnie obficie w okresie letnim. Błyszczące, sercowate liście. Roślina ekspansywna. 

 

 

 

Oset Carduus

Oset to nazwa ludowa na określenie kilku rodzajów z rodziny złożonych Asteraceae, o kłujących pędach, szczególnie z rodzajów oset Carduus, ostrożeń Cirsium, popłoch Onopordon czy nawet dziewięćsił Carlina.
W praktyce najczęściej dotyczy najpospolitszego rodzaju ostrożeń Cirsium, a zwłaszcza uciążliwy chwast ostrożeń polny Cirsium arvense.

Kwiaty zebrane w koszyczek. Puch kielichowy tzw. aparat lotny składający się z pierzastych włosków służy do rozsiewania owoców. Wyróżniane przez botaników rodzaje oset i ostrożeń są do siebie bardzo podobne, a różnią się tym, że puch kielichowy pierwszego tworzą pojedyncze, ewentualnie z zadziorkami, włoski, a tego drugiego włoski pierzaste

 

  

 

Ostrożeń łąkowy Cirsium rivulare i ostrożeń warzywny Cirsium oleraceum to pospolite rośliny łąkowe, o dużych i miękkich, niekłujących liściach.

Jak wynika z badań terenowych do Polskiego Atlasu Etnograficznego, liści ostów używano na Podhalu i w Beskidach do przyrządzania głodowych polewek. Miękkolistny ostrożeń łąkowy był często odróżniany od innych ostów i nazywany szczerbak, szczerbacz, scyrbok itp. W XIX wieku był powszechnie używany na przednówku w znacznej części Karpat. Zaznaczyć przy tym należy, że nazwa szczerbak była też używana na określenie cykorii podróżnik Cichorium intybus.

Osetnik to również nazwa gatunku motyla (rusałka osetnik), którego gąsienice odżywiają się różnego typu ostami.

Kukurydza zwyczajna (Zea mays)

Kukurydza zwyczajna (Zea mays) – gatunek rośliny jednorocznej z rodziny wiechlinowatych. Roślina ciepło i światłolubna. Należy do zbóż.

 

Kwiatostany kwiatów męskich w postaci wiechy złożonej o długości 10 do 40 cm są osadzone na wierzchołkach źdźbeł. Wiecha składa się z licznych, dwukwiatowych kłosków osadzony parami, spiralnie, na osi kwiatostanowej. W kwiecie trzy pręciki z pylnikami zawierającymi do 2500 ziaren pyłku.  

Kwiatostany żeńskie mają postać kolby. Po zapyleniu przez wiatr kwiatostany żeńskie przekształcają się w owoce, czyli w kolby kukurydzy nazywane ziarniakami.
Kwiatostany żeńskie są osadzone na skróconych pędach bocznych przekształconych w osadki tworzące kolby stojące pojedynczo w pachwinach liści, okryte pochwami liściowymi. 
Kłoski kolby są dwukwiatowe, z których jeden ma normalnie rozwinięty słupek z bardzo długim znamieniem (nawet do 70 cm), drugi jest szczątkowy, niezdolny do zapłodnienia i tworzenia nasion.

Kwitnąca kolba kukurydzy

Te długie nitkowate włókna (nawet do 70 cm) zwane wąsami lub włosami kukurydzy to znamiona żeńskich kwiatów (Stigma maydis). Znamiona zawierają flawonoidy, białka, witaminy, olejki eteryczne, wykazują właściwości prozdrowotne, działają korzystnie na funkcjonowanie dróg moczowych, wątroby, regulują ciśnienie tętnicze krwi. 

Kwitnąca kolba kukurydzy

 Owocami kukurydzy są ziarniaki, których ubarwienie jest zależne od odmiany.

Jedną z 4 odmian kukurydzy jest koński ząb Zea mays L. subsp. mays Grupa Indentata uprawiany na paszę - kiszonki i zielonki dla bydła i trzody.

Owoce końskiego zębu tworzą ziarna spłaszczone, o wydłużonym kształcie z wgłębieniem na wierzchołku. 

Nawłoć pospolita (Solidago virgaurea L.), kanadyjska (S. canadensis), późna (S. serotina)

„Mimozami jesień się zaczyna, złotawa, krucha i miła… - śpiewał Czesław Niemen piosenkę „Wspomnienie” do słów Juliana Tuwima. To o nawłoci pospolitej (Solidago virgaurea L.), bo tak też nazywane jest to trujące wszędobylskie zioło. Inne nazwy zwyczajowe (dawne i ludowe): polska mimoza, złota dziewica, złota rózga.
Mam problem z rozróżnieniem gatunków i odmian nawłoci. W Polsce istnieje ich wiele. Najpopularniejsze to nawłoć kanadyjska (S. canadensis), późna (S. serotina) i pospolita (S. virgaurea).

Nawłoć kanadyjska i późna są gatunkami obcymi, bardzo inwazyjnymi, przez co zdołały zadomowić się na naszych siedliskach naturalnych i wyparły nasz rodzimy gatunek. Często rosną wspólnie, przeplatając się ze sobą. Późna rozpowszechniona w płd-wsch Polsce, rzadziej w płn-wsch części kraju.

A nasza krajowa nawłoć pospolita, pomimo swojej nazwy, wcale taka często spotykana nie jest.

Różnią się wysokością.
- kanadyjska ok. 120-170 cm;
- późna ok. 70-150 cm;
- pospolita ok. 30-100 cm.

Kwiatostany:
- kanadyjska - cytrynowożółte drobne kwiaty tworzą wiechę w kształcie szerokiej piramidy, z przewisającymi cienkimi gałązkami;
- późna - żółte bardzo małe kwiaty tworzą wyprostowaną wiechę, bardziej zwartą niż u kanadyjskiej, o krótszych gałązkach;
- pospolita - żółte kwiaty osadzone blisko łodygi, tworzą zwartą, maczugowatą wiechę.

Łodyga:
- kanadyjska - najgrubsza, owłosiona zielonymi włoskami lub prawie naga;
- późna - średnia, gładka lub bardzo delikatnie owłosiona, zielona z czerwonym odcieniem;
- pospolita - cienka, gładka, bez włosków, czerwieniejąca, nawet brązowa.

Kwiaty drobne, żółte, zebrane w koszyczki (od 5 do 14 kwiatków w jednym koszyczku), a te w wiechowate kwiatostany na szczycie łodygi zapylane przez motyle i muchówki. Miododajna.

Rośnie na polanach, w zaroślach i widnych lasach, na miedzach, suchych łąkach i wrzosowiskach. Roślina szkodliwa dla bydła domowego – może powodować zatrucia, objawiające się gorączką, obrzękami i nadmiernym wydalaniem moczu. Kwitnie od lipca do września.

W starożytności z liści i kwiatów wytwarzano żółty barwnik.

  

  

 

Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare L.)

Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare L.) - ziele z rodziny astrowatych o żółtopomarańczowych kwiatostanach tworzących charakterystyczny spłaszczony koszyczek. Liście duże, pierzastosieczne, dolne pierzastowcinane, górne wcinanopiłkowane, skrętoległe.

Bylina pospolicie występująca przy drogach, miedzach, trująca dla człowieka i bydła. Jej zapach odstrasza muszki, kleszcze, komary, mrówki. Odwar z ziela stosowany do zwalczania stonki ziemniaczanej i mszyc. Działa toksycznie na wszy, świerzbowce i nużeńce. Obecnie jest stosowana jako domieszka do leków zewnętrznego stosowania we wszawicy głowowej i łonowej (alkoholowy wyciąg o nazwie Artemisol). Można też zastosować go jako środek odstraszający pchły i kleszcze dla psa lub kota.

Po odkryciu toksycznego działania zawartego w roślinie, w tym także w kwiatostanach wrotyczu olejku eterycznego tujonu zaprzestano zalecać doustne stosowanie naparów z tej rośliny. Napar z kwiatów wrotycza stosowany miejscowo na rany – przyspiesza ich gojenie.

Żmijowiec zwyczajny (Echium vulgare L.)

Żmijowiec zwyczajny jest rośliną zielną dosyć pospolitą na łąkach, bezdrożach, skarpach, nieużytkach. Lubi ciepło oraz suchą i piaszczystą glebę.

Ma dość charakterystyczny wygląd, lancetowate, szorstko owłosione liście, kwiaty, które na początku kwitną na różowo, z czasem przybierają purpurowy i wreszcie niebieski kolor. Z kwiatów wyrastają pręciki, wyglądem przypominające język żmii, stąd, między innymi, nazwa rośliny.

 

 

  

  

 

W medycynie ludowej powszechnie stosowano żmijowca przeciwko ukąszeniom żmij, a także jako lek już po ukąszeniu. Wykorzystywano go także do przemywania ran, łagodzenia stanów zapalnych skóry. Napar z rośliny stosowano w leczeniu padaczki oraz jako środek przeciwbólowy i leczący migreny.

Stosowany zewnętrznie łagodzi stany zapalne skóry, regeneruje naskórek, przyspiesza gojenie się ran. Z powodzeniem można stosować go na oparzenia, odleżyny, stłuczenia, opuchnięcia i trudno gojące się rany.

Żmijowiec jest nieoceniony jako środek łagodzący ból i swędzenie po ukąszeniach owadów, w szczególności komarów. Związki aktywne, zawarte w roślinie, łagodzą ból po ukąszeniu, przyspieszają zniesienie opuchlizny i obrzęku, regenerują naskórek.

Jeżyna, ożyna, ostrężyna, drapaka

Jeżyny popularnie zwane ostrężynami, ale spotkałam się też z nazwą drapaki rosną w naturalnym środowisku na skraju lasów, w zaroślach.
Pędy i liście krzewu ostrężyny uzbrojone w hakowate kolce, kwiaty zebrane w grona lub wiechy białe lub różowe. Owoce podobne do malin, ale smaczne tylko dojrzałe barwy ciemnogranatowej a nawet czarnej, nadają się przetwory.

 

  

Motyl latolistek cytrynek (Gonepteryx rhamni)

Pospolity w Polsce Latolistek cytrynek, listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni) – gatunek motyla dziennego z rodziny bielinkowatych (Pieridae). Jest to jedyny europejski motyl zimujący w opadłych liściach.

Skrzydła samców są cytrynowożółte, natomiast skrzydła samic zielonkawobiałe. Na skrzydłach znajdują się charakterystyczne pomarańczowe punkty. Rozpiętość skrzydeł: 48-55 mm. Gąsienice są smukłe, zielone z jasnymi paskami wzdłuż boków ciała.

Jest go pełno i to prawie o każdej porze roku. Przysiadają na kwiatach łopianu.

Trudno go złapać, ale kiedy się cichutko przyczaisz można go sfotografować. Nie jest tak ładny, jak rusałka pawik czy pokrzywnik, jednak wśród pierwszych motyli, jakie rzucają się w oczy jest cytrynek, chociaż na roślinie nieźle się kamufluje upodabniając się do liścia. 

 

Na łodydze kwiatowej łopianu większego (Arctium lappa L.) fioletowo-różowe kwiaty zebrane w koszyczki. Koszyczki wyrastające na długich szypułkach w górnej części łodygi tworzą wiechę. Bardzo charakterystyczną cechą jest to, ze koszyczki mają od zewnątrz zielone, haczykowate łuski okrywy. Wewnętrzna warstwa okrywy to szczeciniaste plewinki. Koszyczki kwiatów łopianu znane są i pospolicie zwane jako dziady.